وَجَدتُموهُم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَجَدتُموهُم:(حَيْثُ وَجَدتُّموهُمْ) «وَجَدتُموهُم» از ماده «
وجد» و «
وجدان» به معنى «پيدا كردن و دست يافتن» است و كلمۀ «موجود» به معنى «يافته‌شده» است.
در آيۀ مورد بحث، منظور
دست يافتن به مشركان است، مى‌گويد:
«هنگامى كه ماه‌هاى
حرام پايان گرفت مشركان را هركجا بيابيد به
قتل برسانيد و آن‌ها را اسير سازيد و محاصره كنيد.»
اين شدت عمل به خاطر آن است كه برنامه
اسلام ريشه‌كن ساختن بت‌پرستى از روى كرۀ‌زمين است، زيرا بت‌پرستى
مذهب و آيين نيست كه قابل
احترام باشد و به هر قيمت بايد ريشه‌كن گردد.
به موردی از کاربرد «وَجَدتُموهُم» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَإِذا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلواْ الْمُشْرِكينَ حَيْثُ وَجَدتُّموهُمْ وَ خُذوهُمْ وَ احْصُروهُمْ وَ اقْعُدواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تابواْ وَ أَقامواْ الصَّلاةَ وَ آتَواْ الزَّكاةَ فَخَلّواْ سَبيلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَّحيمٌ) «و هنگامى كه ماه‌هاى
حرام پايان گرفت، مشركان را هر جا يافتيد به
قتل برسانيد؛ و آن‌ها را اسير سازيد؛ و محاصره كنيد؛ و در هر كمين‌گاه، بر سر راه آن‌ها بنشينيد. ولى اگر
توبه كنند، و
نماز را برپا دارند، و
زکات را بپردازند، آن‌ها را رها سازيد؛ زيرا
خداوند آمرزنده و مهربان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
منظور از جمله مورد بحث
(فَاقْتُلوا الْمُشْرِكينَ حَيْثُ وَجَدْتُموهُمْ وَ خُذوهُمْ وَ احْصُروهُمْ) مشركين را يا بكشيد هر جا كه يافتيد و يا گرفته و محاصره كنيد است، كه مطلب را موكول به اختيار مسلمين كرده تا هر كدام از آن دو را
صلاح ديدند اختيار كنند.
گو اين‌كه وجه مزبور خالى از
تکلف نيست، چون گرفتن و محاصره كردن و در كمينشان نشستن را
امر واحدى در مقابل كشتن قرار داده و به هر حال سياق با آن معنايى كه ما در سابق كرديم سازگار است.
و اما كلام كسى كه گفته در جمله
(فَاقْتُلوا الْمُشْرِكينَ حَيْثُ وَجَدْتُموهُمْ) تقديم و تاخير هست، و تقدير آيه «فخذوا المشركين حيث وجدتموهم و اقتلوهم» است، كلام صحيحى نيست و تصرفى است در آيه بدون مجوز، و سياق خود آيه مخصوصا ذيل آن آن را دفع مى‌كند.
و معناى آيه اين است كه:
پس وقتى ماه‌هاى
حرام تمام شد و چهار ماهى كه ما مهلتشان داديم و گفتيم
(فَسيحوا في الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ) سر رسيد لا جرم مشركين را به هر
وسیله ممكن و هر راهى كه براى از بين بردن ايشان نزديک‌تر ديديد بايد از بين ببريد، و آثارشان را نابود كنيد، حال چه بكشتن باشد، يا دستگير كردن، يا محاصره نمودن، و يا كمين نهادن پس هر جا ايشان را يافتيد چه در حل و چه در
حرم بقتل برسانيد تا به كلى از ميان بروند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وجدتموهم»، ج۴، ص ۶۲۵.
