وَتْر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَتْر (به فتح واو و سکون تاء) و
وَتِر (به فتح واو و سکون تاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای فرد در مقابل شفع و زوج است.
مشتقات
وَتْر و
وَتِر که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
الْوَتْرِ (به فتح واو و سکون تاء) به معنای فرد و طاق؛
یَتِرَکُمْ (به فتح یاء و کسر تاء) به معنای ناقص و تنها؛
تَتْرا (به فتح تاء و سکون تاء) به معنای پی در پی در آمدن است.
وَتْر و
وَتِر به معنای فرد در مقابل شفع و زوج است.
به مواردی از
وَتْر و
وَتِر که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ الْفَجْرِ _ وَ لَیالٍ عَشْرٍ _ وَ الشَّفْعِ وَالْوَتْرِ) «قسم به
فجر، و شب‌های ده گانه، و قسم به جفت و طاق»
«
وتر» در آیه به فتح واو و کسر آن خوانده شده و هر دو به یک معنی است.
در
مجمع فرمود: اصل آن به معنی قطع است فرد را از آن
وتر گویند که از غیر قطع شده و تنها مانده است.
«خدا با شماست و اعمال شما را تنها و بی‌ثواب نمی‌گذارد.»
عمل بی‌ثواب کانه عمل تنها مانده است چه تعبیر شگفتی!!!
وتر در آن به معنی نقص است
«وَتَرَ ماله و حقّه: نقصه ایّاه» در
جوامع الجامع فرموده: آن از
«وَتَرْتُ الرّجل» است یعنی از او کسی را کشتم و در واقع آن ست که او را از مال یا کسانش تنها گذاشتم و جدا کردم. از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) منقول است:
«مَنْ فَاتَهُ صَلَاةُ الْعَصْرِ فَکَاَنَّمَا وَتَرَ اَهْلَهُ وَ مَالَهُ»؛ «هر که
نماز عصر از او فوت شود گویی از اهل و مالش تنها مانده است.»
«سپس پیامبران خود را پشت سر هم فرستادیم هر وقت به امّتی پیامبر- شان آمد تکذیبش کردند.»
تتری در اصل
وتری است با واو، الف آن برای تانیث می‌باشد زیرا رسل به اعتبار جماعت مؤنّث است.
تتری به معنی پی در پی است یعنی فردی بعد از فردی.
در
مصباح گفته:
«جاءُوا تَتْرَی ایْ مُتَتابعینَ وَتْراً بَعْدَ وَتْرٍ» در
اقرب الموارد گوید: صحیح آن است:
تواتر بین اشیاء در صورتی صادق است که میان آن‌ها مهلتی و فترتی بوده باشد و اگر متصل باشند آن را مدارکه گویند.
علی هذا لفظ «تَتْرا» مفید آن ست که میان پیامبران زمان‌هایی فاصله بوده است و «تتری» را با تنوین «تتراً» و با الف «تَتْرا» هر دو خوانده‌اند.
به موردی که در
نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره
طاووس فرموده:
«وَ قَدْ یَنْحَسِرُ مِنْ رِیشِهِ وَ یَعْرَی مِنْ لِبَاسِهِ فَیَسْقُطُ تَتْرَی وَ یَنْبُتُ تِبَاعاً» «گاهی از پرهایش کنار و از لباسش عریان می‌شود پرهایش پی در پی می‌افتد و پشت سر آن می‌روید.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وتر»، ج۷، ص۱۷۸.
