وهم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
•
وَهْم (به فتح واو و سکون هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای خیال است.
•
إتِّهام (به کسر همزه و تشدید تاء) به معنای
تهمت وارد كردن است.
•
تَوَهُّم (به فتح تا و تشدید هاء) به معنای
گمان و
ظنّ است، و نيز به معنای غلط و خطا آيد.
مواردی متعدد از اين مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
وَهْم:
به معنای خیال است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
درباره راويان
حدیث فرموده:
«وَ رَجُلٌ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ شَیْئاً لَمْ یَحْفَظْهُ عَلَی وَجْهِهِ فَوَهِمَ...وَ لَوْ عَلِمَ هُوَ أَنَّهُ کَذَلِکَ لَرَفَضَهُ.»«كسى كه از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) چيزى شنيده، امّا آن را درست
حفظ نكرده، بلكه در آن اشتباه نموده است، ولى عمداً به آن حضرت
دروغ نبسته، آن‌چه در اختيار دارد
روایت مى‌كند و به آن
عمل مى‌نمايد و مى‌گويد: من از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) آن را شنيدم؛ اگر مسلمانان مى‌دانستند اشتباه كرده از او نمى‌پذيرفتند؛ خودش هم اگر توجّه پيدا مى‌كرد كه در آن اشتباه واقع شده، آن را رها مى‌ساخت و مورد عمل قرار نمى‌داد.»
(شرح‌های خطبه:
)
از آن‌حضرت از
توحید و
عدل سؤال شد، فرمود:
«التَّوْحيدُ أنْ لا تَتَوَهَّمَهُ، وَالْعَدْلُ أَلاّ تَتَّهِمَهُ.»«توحيد آن است كه
خدا را با
وهم خود تصوّر نكنى چون
شی‌ء متصور محدود است و آن خدا نخواهد بود و
عدل آن است كه فكر نكنى خدا در كار عالم
حکمت به خرج نداده است.»
(شرح‌های
حکمت:
)
مواردی متعدد از اين ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وهم»، ج۲، ص۱۱۶۶.
