• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَلَج (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَلَج (به فتح واو و لام) و وُلوج (به ضم واو و لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای دخول است.
برخی از مشتقات این ماده که در نهج البلاغه آمده عبارتند از:
مَوْلِج (به كسر لام) اسم مكان است،
وَليجَة به معنى داخل شونده، همراز و محرم اسرار، چيز سرّى و مكتوم ؛
وَلائِج جمع وَليجَه است.
وَلَجات (به فتح واو و لام) جمع وَلَجِة (مثل طلبه) به معنى غار و موضع داخل شدن و نحو آن.


وُلوج به معنای دخول است. «وَلَجَ‌ الشّی‌ء فی غیره: دخل
ظاهرا به دخول معمولى و دخولى كه با جا باز كردن مى‌شود (مانند دخول سوزن در چيزى) هر دو اطلاق مى‌شود.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - أَوْلَج (خطبه ۱۶۴)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره حتمى بودن مرگ فرموده است: «وَ وَأَى عَلَى نَفْسِهِ أَلاّ يَضْطَرِبَ شَبَحٌ مِمّا أَوْلَجَ فيهِ الرّوحَ، إِلاّ وَجَعَلَ الْحِمامَ مَوْعِدَهُ، وَ الْفَناءَ غايَتَهُ.» «خداوند بر خود وعده فرموده: حركت نكند جسدى و شبحى از آنچه روح بر آن داخل كرده مگر آنكه مرگ را وعده او و نابودى را آخر او قرار داده است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - مَوْلِِج (خطبه ۱۵۹)

مَوْلِج (بكسر لام) اسم مكان است،
درباره تأسّى به رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) فرموده: «فَتَأسَّى مُتَأَسٍّ بِنَبيِّهِ، وَ اقْتَصَّ أَثَرَهُ، وَ وَلَجَ مَوْلِجَهُ، وَ إِلاّ فَلا يَأْمَنِ الْهَلَكَةَ.» «اقتدا كننده اقتدا كند به پيامبرش و در پى او رود و داخل محل دخول او شود و گرنه از هلاكت ايمن نخواهد بود.» (شرح‌های خطبه:)

۲.۳ - تَلِجوهُ (حکمت ۲۷۸)

درباره «قدر» كه از آن سؤال شد فرمود: «طَريقٌ مُظْلِمٌ فَلا تَسْلُكوهُ، وَبَحْرٌ عَميقٌ فَلا تَلِجوهُ، وَسِرُّ اللهِ فَلاَ تَتَكَلَّفُوهُ.» (راه تاریکی است داخلش نشوید، دریای عمیقی است در آن فرو نروید و سرّ خداست خود را در دانستن آن به تکلّف نیاندازید بلکه اعمال خودتان را بکنید و به قضا و قدر اتکال ننمائید.) (شرح‌های حکمت: )
معنى این حکمت در «عمق» گذشت.

۲.۴ - وَليجَة (خطبه ۸)

وَليجَة به معنى داخل شونده است همراز و محرم اسرار را وليجه گويند و نيز چيز سرّى و مكتوم را وليجه ناميده اند.
درباره زبیر كه مى‌گفت: من به علی (علیه‌السلام) بیعت كردم ولى از روى ميل قلبى بيعت نكردم، فرمود: «يَزْعُمُ أَنَّهُ قَدْ بايَعَ بِيَدِهِ، وَ لَمْ يُبايعْ بِقَلْبِهِ، فَقَدْ أَقَرَّ بِالبَيْعَةِ، وَادَّعَى الوَليجَةَ، فَلْيَأْتِ عَلَيْها بِأَمْر يُعْرَفُ.» یعنی «زبير مى‌گويد: با دستش بيعت كرده و با قلب بيعت نكرده است، در اين صورت به بيعت اقرار مى‌كند و ادّعاى چيز مكتوم و عدم بيعت قلبى مى‌نمايد، بايد براى اين نظر دليل معروف و مقبولى بياورد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۵ - وَلائِج (خطبه ۱۰۵)

وَلائِج جمع وَليجَه در اينجا به معنى راه‌هاست كه «وليج» به معنى مولوج و داخل شده است و انسان به راه داخل مى‌شود،
درباره اسلام فرموده: «فَهُوَ أَبْلَجُ الْمَنَاهِجِ وَ أَوْضَحُ الْوَلاَئِجِ مُشْرَفُ الْمَنارِ مُشْرِقُ الْجَوَادِّ.» «اسلام نورانيترين طرق و آشكارترين راه‌هاست، منار و محلّ نور آن بالا و جاده‌هايش روشن است. » (شرح‌های خطبه: )

۲.۶ - وَلَجات (خطبه ۱۹۲)

وَلَجات (مثل درجات) جمع ولجة (مثل طلبه) به معنى غار و موضع داخل شدن و نحو آن است.
درباره ابلیس فرمود: «وَلَجاتِ الذُّلِّ.» «محل‌هاى ذلت» (شرح‌های خطبه: )

۲.۷ - والّج (خطبه ۱۸۶)

درباره خداوند سبحان فرموده: «لَيْسَ في الاَْشْياءِ بِوالِج، وَ لا عَنْها بِخارِج.» «در اشياء داخل نيست مثل دخول شى‌ء مادى و از آنها هم خارج نيست.» (شرح‌های خطبه: )


مواردی متعدد از اين ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۶۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۸۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۳۵.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۸۲۹.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۹، خطبه۱۶۴.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۹۳.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۵.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۱.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۷.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۹۳.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۹.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۶.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون ص۳۴۹، خطبه۱۵۹.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۷۶.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۹، خطبه ۱۶۰.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۴۹.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۱۲.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۲۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۲۵۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۳۵۸.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۳۳.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۴۷، حکمت۲۷۸.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۲۲.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۶، حکمت ۲۸۷.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۹.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۸.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۹.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۲۱۰.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۷۵.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۸۱.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون ص۵۳، خطبه۸.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۳۸.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۴، خطبه ۸.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۶۳.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۶۳.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۴۷۰.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۵۴.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۳۰.    
۴۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۳۶، خطبه۱۰۵.    
۴۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۳.    
۴۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۳، خطبه ۱۰۶.    
۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۵.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳.    
۴۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۴۷۰.    
۴۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۵۹.    
۴۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۷۱.    
۵۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۵۲، خطبه۱۹۲.    
۵۱. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۶۴.    
۵۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۸۸، خطبه ۱۹۲.    
۵۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۹.    
۵۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۱۸.    
۵۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۳۲.    
۵۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۳۷۰.    
۵۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۸۹.    
۵۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۴۲.    
۵۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۲۶، خطبه۱۸۶.    
۶۰. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۴۶.    
۶۱. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۷۴، خطبه ۱۸۶.    
۶۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۵.    
۶۳. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۷.    
۶۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۹۷.    
۶۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۲۱۲.    
۶۶. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۹۳.    
۶۷. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۸۴.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ولج»، ج۲، ص۱۱۶۰.    






جعبه ابزار