ولادت امام سجاد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![قبر امامان در بقیع]()
امام سجاد (علیه‌السلام) ملقب به
زین
العابدین و سجاد، چهارمین
امام شیعیان است که به مدت ۳۵ سال در دوران خلفای اموی،
امامت کردند.
درباره سال ولادت آن حضرت بین مورخین و سیره‌نویسان اختلاف واقع شده اما بنا بر نقل مشهور در پنجم
شعبان سال
۳۸ هجری در
مدینه منوره به دنیا آمده است.
سال تولد
حضرت علی بن حسین (علیه‌السلام) و همچنین روز تولد آن بزرگوار مورد اختلاف شدید مورخین و سیره‌نویسان واقع شده و در این ارتباط، اقوال مختلفی نقل گردیده است.
مشهورترین اقوال در زمینه سال تولد حضرت، سال
۳۸ هجری است که بزرگانی نظیر جناب
شیخ مفید در کتاب
الارشاد،
شیخ کلینی در
اصول کافی،
ابن شهر آشوب در
مناقب،
ابن خشاب در
موالید اهل البیت،
شهید در کتاب
الدروس،
ابن صباغ مالکی در کتاب
الفصول المهمه و دیگران به آن قائل شده‌اند.
شیخ مفید می‌نویسد: «و کان مولد علی بن الحسین (علیهماالسلام) بالمدینة سنة ثمان و ثلاثین من الهجرة؛
ولادت علی بن الحسین (علیهماالسلام) در
مدینه سال ۳۸ هجری بود.»
کلینی در اصول کافی می‌نویسد: «ولد علی (علیهماالسلام) فی سنة ثمان و ثلاثین و قبض فی سنة خمس و تسعین؛
علی بن الحسین (علیهماالسلام) در سال ۳۸ به دنیا آمد و در سال
۹۵ رحلت نمود.»
علی بن عیسی اربلی می‌نویسد: «و اما ولادته فبالمدینة فی الخمیس الخامس من شعبان سنة ثمان و ثلاثین من الهجرة؛
و اما ولادت او در
روز پنجشنبه پنجم
شعبان سال ۳۸ هجری بود.»
اقوال دیگر در زمینه سال تولد حضرت عبارتند از سال
۳۳،
۳۶ و
۳۷ هجری؛
علامه مجلسی (رضواناللهتعالی
علیه) می‌فرماید: «... لا ریب فی ان تولد علی بن الحسین (علیهماالسلام) منها کان فی ایام خلافة امیرالمؤمنین (
علیه
السلام)....؛
تولد حضرت علی بن حسین (علیهماالسلام) در زمان
خلافت جد بزرگوارش حضرت علی بن ابی‌طالب (
علیه
السلام) قطعی بوده و هیچ محل شبهه نیست.»از این‌رو سال ۳۸ که مشهورترین اقوال نیز هست، به عنوان سال تولد حضرت از سایر اقوال معتبرتر است.
در زمینه روز تولد آن بزرگوار نیز اختلاف وجود دارد. یک قول روز پنجشنبه یا
جمعه نیمه
جمادی الاولی است و قول دیگر روز پنجشنبه یا
یکشنبه پنجم شعبان است. لازم به ذکر است بعضی از قائلین به روز نیمه جمادی الاولی، تولد حضرت را در این روز در سال ۳۶ هجری دانسته و تعداد زیادی از قائلین به روز پنجم شعبان، آن‌را در سال ۳۸ هجری گزارش کرده‌اند.
امین‌الاسلام طبرسی می‌نویسد: حضرت سجاد روز جمعه و یا پنجشنبه نیمه ماه جمادی الاخری و یا در نهم ماه شعبان سال ۳۸ و یا ۳۶ هجری در مدینه متولد شد.
کفعمی می‌نویسد: «فی النصف من جمادی الاولی سنة ست و ثلاثین کان مولد ابی محمد علی بن الحسین (علیهماالسلام)؛
ولادت ابی محمد علی ابن الحسین (علیهماالسلام) در نیمه جمادی الاولی سال ۳۶ هجری بود.»
سبط بن جوزی در کتاب
تذکره، ولادت او را بدون قید روز و ماه در سال ۳۸ یا ۳۷ یا ۳۳ هجری نوشته است. و مولد علی سنة ثمان و ثلاثین من الهجرة و قیل سنة سبع و ثلاثین و قیل سنة ثلاث و ثلاثین ذکره ابن عساکر.
شیخ طوسی در کتاب
المصباح، تاریخ ولادت ایشان را نیمه جمادی الاولی سال ۳۶ هجری نوشته شده است.
به اتفاق سیره‌نویسان و مورخین، محل تولد حضرت علی بن حسین (
علیه
السلام) شهر مقدس مدینه بوده است و هیچ‌کس در این مطلب اختلافی نکرده و قول دیگری نقل نشده است.
چند روز از ولادت
امام سجاد (
علیه
السلام) نگذشته بود که مادرش
شهربانو رحلت کرد، از این‌رو،
امام حسین (علیه‌السلام) دایه‌ای انتخاب کرد تا برای نوزادش مادری کند و در تربیت وی بکوشد. به همین جهت است که
امام سجاد (
علیه
السلام) تا سنین بزرگسالی از زحمات دایه مهربانش قدردانی نموده و نام مقدس «مادر» را برایش برگزیده بود.
امام سجاد (
علیه
السلام) با مادر ناتنی خود، هم‌غذا نمی‌شد، زیرا می‌فرمود: از آن می‌ترسم که مادرم بخواهد لقمه‌ای را بردارد و من بر او سبقت بگیرم و عاق او گردم.
به هر حال، آن
امام همام بعد از
حادثه عاشورا مادر ناتنی‌اش را به عقد غلامی (زید یا زبید) درآورده و در پاسخ به برخی گلایه‌ها و شایعات، می‌فرمود که این بانو، دایه و مربی وی می‌باشد نه مادر اصلی‌اش.
ابن سعد به گمان اینکه این کنیز همان شخصیت جناب شهربانو است، وی را مادر
امام دانسته
در حالی‌که آن کنیز مادر واقعی
امام نمی‌باشد.
بر اساس نقل‌های متعدد تاریخی، حضرت
امام زین
العابدین (
علیه
السلام) دو سال ابتدای کودکی خود را در زمان خلافت جدشان،
حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) گذرانیدند چرا که سن حضرت بنابر مشهور ۵۷ سال و زمان شهادت آن حضرت سال ۹۵ هجری گزارش شده است. از این‌رو سال تولد آن حضرت ۳۸ هجری خواهد بود و چون امیرالمؤمنین (
علیه
السلام) در سال چهلم هجری به
شهادت رسیدند، بنابراین دو سال اولیه عمر
امام چهارم، در دوران جدشان سپری شد. بر این مطلب، بر طبق آنچه
علامه مجلسی (رحمةالله
علیه) در
بحار الانوار نقل فرموده است، حداقل شش سند تاریخی وجود دارد که بسیاری از آنها از اعتبار برخوردار است.
البته مدت مذکور را ۴ سال و ۶ سال هم گزارش کرده‌اند که چندان قابل توجه نیست.
قول دیگری هم وجود دارد که چون تولد حضرت را در سال
۴۸ هجری می‌داند اساسا هم‌عصر بودن
امام چهارم (
علیه
السلام) با جدشان را منکر است ولی این قول با همه تلاشی که برای تثبیت آن از طرف بعضی از محققین انجام شده، بسیار ضعیف بوده و ادله محکمی برخلاف آن وجود دارد.
امام چهارم حضرت
زین
العابدین (
علیه
السلام) پس از شهادت جدشان به مدت ۱۰ سال در عصر
امامت امام حسن (
علیه
السلام) عمر خود را گذرانیدند. در ارتباط با چگونگی حالات
امام چهارم (
علیه
السلام) و قضایای مربوط به این دوازده سال مطلب خاصی در خلال نصوص تاریخی و روایی ذکر نشده است.
•
پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «امام سجاد (علیه‌السلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۲/۱۰. •
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «امام زین العابدین (ع)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۲/۱۰. • بازنویسی توسط گروه پژوهشی ویکی فقه، تاریخ: ۱۳۹۸/۰۲/۰۱.
