• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَقْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَقْر (به فتح واو و سکون قاف) (مثل عقل) از واژگان نهج‌البلاغه به معنای ثقل سامعه (سنگینی قوه شنوایی) است.
(مثل جسر) بار سنگين.
یکی از مشتقات این مادّه وَقار (به فتح واو و قاف) به معنای عظمت اسم، از توقير به معنى تعظيم است.
از این مادّه هفت مورد در نهج‌البلاغه آمده است.



وَقْر به معنای ثقل سامعه (سنگینی قوه شنوایی) است.
این واژه دارای مشتقاتی است؛ مانند:
وِقْر (به کسر واو و سکون قاف) به معنای بار سنگین یا مطلق بار است.
وَقار (به فتح واو و قاف) به معنای عظمت است.


به برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - وُقِرَ - خطبه ۴ (نصیحت)

بعد از قتل طلحه و زبیر در مقام نصیحت فرمود:
«بِنا اهْتَدَيْتُمْ في الظَّلْماءِ، وَ تَسَنَّمْتُمُ العلْياءَ، وبِنا انْفَجَرْتُم عَنِ السِّرارِ، وُقِرَ سَمْعٌ لَمْ يَفْقَهِ الواعِيَةَ، كَيْفَ يُراعي النَّبْأَةَ مَنْ أَصَمَّتْهُ الصَّيْحَةُ.»
«در تاريكی‌هاى جهل توسط ما اهل بیت هدایت شديد، کر و ناشنواست گوشى كه فرياد و صيحه را متوجه نيست، چطور صداى ضعيف را می‌شنود آن‌كه، فرياد او كر كرده است.»

۲.۲ - الْوَقْرَةِ - خطبه ۲۲۱ (یاد خدا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در خطبه ۲۲۱ فرموده:
«إِنَّ اللهَ سُبْحانَهُ جَعَلَ الذِّكْرَ جِلاءً لِلْقُلوبِ، تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَ الْوَقْرَةِ وَ تُبْصِرُ بِهِ بَعْدَ الْعَشْوَةِ، وَ تَنْقادُ بِهِ بَعْدَ الْمُعانَدَةِ.»
«پروردگار ذکر و ياد خودش را صفا و روشنى دل‌ها قرار داده است، دل‌ها بعد از غفلت و ناشنوائى با آن (ذکر خدا) مى‌شنوند و بعد از كم سو شدن با آب مى‌بينند و بعد از عناد و مكابره با آن، منقاد و مطيع مى‌شوند.» «وقرة» در اين‌جا به معنى غفلت و سنگينى گوش است.


۲.۳ - الْوَقارِ - نامه ۲۵ (توصیه به عامل زکات)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به عامل زکات مى‌نويسد:
«ثُمَّ امْضِ إِلَيْهِمْ بِالسَّكينَةِ وَ الْوَقارِ؛ حَتَّى‌ تَقومَ بَيْنَهُمْ فَتُسَلِّمَ عَلَيْهِمْ.»
«سپس با آرامش و وقار به سوى آنان برو، تا در ميان آن‌ها قرارگيرى، به آن‌ها سلام كن.» «وقار» به فتح اوّل عظمت و حلم.


۲.۴ - وَقورٌ - خطبه ۱۹۳ (صفات پرهیزکاران)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در خطبه ۱۹۳ فرموده:
«في الزَّلازِلِ وَقورٌ
يعنى «در پيشامدها وقور و حليم است.»
از این مادّه مواردی متعدد در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۵۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۸۰.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۵۱۲.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۸، خطبه ۴.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۳۳، خطبه ۴.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱، خطبه ۴.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۳.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۳۷.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۳۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۴۱۳.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۱۱۸.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۲۰۷.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۴۵، خطبه ۲۲۱.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۳۷.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۲، خطبه ۲۲۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۵.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۲۴.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۲۶.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۸، ص۳۴۶.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۵۲.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۷۶.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۱۰، نامه ۲۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۷.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۰، نامه ۲۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۹۵.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۱۰.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۱۱.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۹، ص۳۰۲.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۴.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۵۱.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۸۲، خطبه ۱۹۳.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۸۹.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۶، خطبه ۱۹۳.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۵.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴۶.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۵۱.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۵۷۷.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۱۵۱.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۴۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وقر»، ج۲، ص۱۱۵۴.    






جعبه ابزار