وقایع کربلا در الاخبار الطوال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب الاخبار الطوال اثر ابوحنیفه
احمد بن داود دینوری (۲۸۲ ق) می‌باشد.
نویسنده این کتاب، مورخ،
منجم، ریاضیدان،
نحوی، لغت شناسی و گیاهشناس
قرن سوم است.
وی دارای آثار بسیاری در علوم مختلف بوده است؛ اما آنچه از وی به دست ما رسیده، دو کتاب به نام‌های الانواء و الاخبارالطوال است. او چون ایرانی و زادگاهش در منطقه
کرمانشاه بوده، به تاریخ
ایران عنایت ویژه داشته و از این رو تاریخ ایران پیش و پس از
اسلام را در قالب کتاب الاخبار الطوال نگاشته است.
دینوری از
سیره نبوی و خلافت شیخین سخنی به میان نیاورده است. وی از مجموع حدود ششصد صفحه کتاب (طبق بعضی نسخه‌ها)، بیش از پنجاه صفحه، یعنی حدود یک دهم کتاب را به اخبار
عاشورا اختصاص داده است.
سبک تاریخ نگاری دینوری، همانند سبک مورخانی چون یعقوبی و مسعودی به صورت ترکیبی و با حذف اسناد است. او هر بخشی از گزارش را با تعبیر «قالوا» آغاز کرده
و تنها گزارش پشیمانی
عمر سعد را به نقل از
حمید بن مسلم، دوست عمر سعد، نقل کرده است.
اگرچه بسیاری از مضامین گزارش‌های دینوری، در منابع کهن دیگر نیز آمده، اما تعابیر وی در این باره، ویژه خود اوست و در منابع دیگر نیامده است. یکی از گزارش‌های جالب دینوری که حاکی از ویژگی و رفتار دینی و اخلاقی
شیعیان است، گزارش چگونگی آگاهی معقل،
جاسوس ابن زیاد از مکان اختفای
مسلم بن عقیل است. وی نگاشته است که چون معقل وارد
مسجد کوفه شد، نمی‌دانست سراغ چه کسی برود که ناگاه دید مردی در گوشه‌ای مشغول
عبادت است. با خود گفت: شیعیان بسیار
نماز میخوانند. از این رو نزد آن مرد، که نامش
مسلم بن عوسجه بود، رفت و درخواست خود را مطرح کرد.
همچنین او می‌نویسد که بین قتل
امام حسین (علیه‌السّلام) و وفات
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پنجاه
سال فاصله است
و با این تعبیر، احساس و تعجب خود را از وقوع چنین حادثه‌ای با این فاصله زمانی اندک، بیان می‌کند. افزون بر این، دینوری در این اثر، فهرستی از
شهدای بنی هاشم ارائه کرده که نخستین آنان
حضرت علی اکبر و آخرین آنان، پیش از امام حسین (علیه‌السّلام)،
حضرت عباس (علیه‌السّلام) است.
پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۶۸_۶۹.
