وجوب تخییری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وجوب متعلق به چند
فعل با مطلوبیت یکی از آن‌ها به صورت اختیاری را وجوب تخییری گویند.
وجوب تخییری، مقابل
وجوب تعیینی بوده و عبارت است از وجوبی که مطلوب آن، یکی از دو یا چند چیز شمرده شده، به گونه‌ای که هر یک می‌تواند
بدل و
جانشین دیگری قرار گیرد؛ به بیان دیگر، در وجوب تخییری، فرد مشخصی در نظر نیست، بلکه یکی از دو یا چند چیز، به طور بدلیت مطلوب است، مانند:
کفاره روزه ماه رمضان برای کسی که بدون
عذر روزه را
افطار کند، که یا باید بنده‌ای را آزاد نماید، یا شصت
مسکین را
اطعام کند و یا شصت روز روزه بگیرد، و اگر هر یک از این سه مورد را انجام دهد به وظیفه خود عمل کرده است.
میان
اصولی‌ها در باره حقیقت و ماهیت وجوب تخییری دیدگاه‌های مختلفی، به شرح زیر، وجود دارد:
وجوب تخییری، در جایی است که
امر، به یکی از دو یا چند چیز تعلق گرفته باشد و نتوان تمام آن‌ها را
ترک کرد بلکه ترک هر یک در صورتی
مجاز است که بدل آن آورده شود.
وجوب تخییری، وجوبی است که بر فرد نامعینی از افراد خارجی تعلق گرفته است، از این رو در جایی که تخییر بین دو طرف باشد یکی از آن دو، بدون این که معین شود واجب است.
وجوب تخییری، وجوبی است که کل
افراد و تمامی اطراف آن
واجب می‌باشد، اما وقتی
مکلف یکی از آن‌ها را انجام دهد،
وجوب بقیه از وی برداشته می‌شود.
وجوب تخییری، وجوبی است که به یکی از افراد خارجی تعلق گرفته است که در نزد
خدای متعال معین است، اما برای مکلف مشخص نیست.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۸۱، برگرفته از مقاله «وجوب تخییری».
