والٍ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
والٍ:
(دُونِهِ مِنْ وٰالٍ) والٍ: در اصل
«والى» بوده به معنى «سرپرست» و جمع آن «ولاة» است.
آیه مورد بحث مى‌فرمايد:
«هنگامى كه خداوند به قوم و جمعيتى اراده سوء كند، هيچ چيز نمى‌تواند مانع آن شود و جز
خدا، والى (سرپرست، ناصر و ياورى) نخواهد داشت»
(وَ مٰا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وٰالٍ) به همين دليل هنگامى كه فرمان خدا به
عذاب و مجازات يا نابودى قوم و ملّتى صادر شود، حافظان و نگهبانانى كه خدا براى بندگان خود معيّن فرموده، دور مى‌شوند و
انسان را
تسلیم حوادث مى‌كنند.
به موردی از کاربرد
والٍ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ) (براى هر كس، مأمورانى است كه پى در پى، از پيش رو، و از پشت سر او را از فرمان خدا (حوادث غير حتمى) حفظ مى‌كنند و
خداوند سرنوشت هيچ قومى و ملّتى راتغيير نمى‌دهد مگر آن‌كه آنان آن‌چه را در وجود خودشان است تغيير دهند. و هنگامى كه خدا براى قومى به خاطر اعمالشان بدى و
عذاب بخواهد، هيچ چيز مانع آن نخواهد شد و جز خدا، نجات‌دهنده و سرپرستى نخواهند داشت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ والٍ)- اين جمله عطف بر جمله
(وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ) و مفسر آن است و معناى تعليل را مى‌رساند، وقتى مردم غير از
خدای سبحان واليى نداشته باشند كه متولى امرشان شود، قهرا كسى را نخواهند داشت كه جلو
خداوند متعال را بگيرد و نگذارد خواسته‌هايش را عليه ايشان اجراء سازد. پس از همه آن‌چه گذشت اين معنا روشن گرديد كه آيه شريفه- به طورى كه سياق هم مى‌رساند و خدا داناتر است- اين معنا را افاده مى‌كند كه براى هر فردى از افراد مردم به هر حال كه بوده باشند معقب‌هايى هستند كه ايشان را در مسيرى كه به سوى خدا دارند تعقيب نموده است.
از پيش رو و از پشت سر در حال حاضر و در حال گذشته به امر خدا حفظشان مى‌كنند و نمى گذارند حالشان به هلاكت و يا فساد و يا شقاوت، كه خود امر ديگر خداست متغير شود و اين امر ديگر كه حال را تغيير مى‌دهد وقتى اثر خود را مى‌گذارد كه مردم خود را تغيير دهند، در اين هنگام است كه خدا هم آن‌چه از نعمت كه به ايشان داده تغيير مى‌دهد و بدى را بر ايشان مى‌خواهد و وقتى بدى را براى مردمى خواست ديگر جلوگيرى از آن نيست، چون بشر غير خداوند والى ديگرى كه متولى امورش شود ندارد تا آن والى از نفوذ اراده و خواست خداوند جلوگيرى به عمل آورد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «والٍ»، ج۴، ص۷۳۸.
