هُدی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هُدی:
(هُدَى اللّهِ هُوَ الْهُدَى) هُدی: در ماده
«هدايت» به معنای ارشاد و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی است.
نكته‌اى كه لازم به توجه است اين است كه «
هدايت تنها
هدايت الهى است» از اين
آيه مى‌توان چنين برداشت كرد.
تنها قانونى كه مى‌تواند مايه نجات
انسان‌ها شود قانون و
هدايت الهى است.
چرا كه علم بشر هرقدر تكامل يابد باز آميخته به جهل و شک و نارسايى در جهات مختلف است و
هدايتى كه در پرتو چنين علم ناقصى پيدا شود،
هدايت مطلق نخواهد بود.
تنها كسى مى‌تواند برنامه «
هدايت مطلق» را رهبرى كند كه داراى «علم مطلق» و خالى از جهل و نارسايى باشد و او تنها خداست.
به موردی از کاربرد
هُدی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَن تَرْضَى عَنكَ الْيَهُودُ وَ لاَ النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللّهِ هُوَ الْهُدَى وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللّهِ مِن وَ لِيٍّ وَلاَ نَصِيرٍ) (هرگز
یهود و
نصاری از تو راضى نخواهند شد، تا به طور كامل
تسلیم خواسته‌هاى آن‌ها شوى و از آيين تحريف يافته آنان، پيروى كنى. بگو: «
هدايت واقعى،
هدایت خداست.» و اگر از هوا و هوس‌هاى آنان پيروى كنى، بعد از آن‌كه آگاه شده‌اى، هيچ سرپرست و ياورى از سوى
خدا براى تو نخواهد بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
هدايت خدا
هدايت است، نه من درآورى‌هاى شما، مى‌خواهد بفرمايد: پيروى ديگران كردن، بخاطر
هدايت است و
هدايتى به غير
هدايت خدا نيست و حقى به جز حق خدا نيست تا پيروى شود و غير
هدايت خدا- يعنى اين كيش و آیين شما-
هدايت نيست، بلكه هواهاى نفسانى خود شماست كه لباس
دین بر تنش كرده‌ايد و نام دين بر آن نهاده‌ايد.
پس در جمله:
(قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ) الخ،
هدايت را كنايه از قرآن گرفته و آن گاه آن را به خدا نسبت داده و
هدايت خدايش معرفى كرده و در نتيجه بطريق قصر
قلب صحت انحصار- غير از
هدايت خدا
هدايتى نيست- را افاده كرده است و با اين انحصار فهمانده كه پس
ملت و دين آنان خالى از
هدايت است، از اين هم نتيجه گرفته كه پس دين آنان هوى و هوس‌هاى خودشان است، نه دستورات آسمانى.
لازمه اين نتيجه‌ها اين است كه پس آن‌چه نزد
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است،
علم است و آن‌چه نزد خود آنان است،
جهل و چون سخن به اين‌جا كشيد، ميدان براى اين تهديد باز شد كه بفرمايد: اگر بعد از اين علمى كه به تو نازل شده، هواهاى آنان را پيروى كنى، آن گاه از ناحيه خدا نه سرپرستى خواهى داشت و نه ياورى.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هُدی»، ج۴، ص۵۸۱.
