هُدی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هُدی:
(هُدَى اللّهِ هُوَ الْهُدَى) هُدی: در ماده
«هدايت» به معنای ارشاد و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی است.
نكته‌اى كه لازم به توجه است اين است كه «هدايت تنها هدايت الهى است» از اين آيه مى‌توان چنين برداشت كرد.
تنها قانونى كه مى‌تواند مايه نجات
انسان‌ها شود قانون و هدايت الهى است.
چرا كه علم بشر هرقدر تكامل يابد باز آميخته به جهل و شک و نارسايى در جهات مختلف است و هدايتى كه در پرتو چنين علم ناقصى پيدا شود، هدايت مطلق نخواهد بود.
تنها كسى مى‌تواند برنامه «هدايت مطلق» را رهبرى كند كه داراى «علم مطلق» و خالى از جهل و نارسايى باشد و او تنها خداست.
به موردی از کاربرد
هُدی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَن تَرْضَى عَنكَ الْيَهُودُ وَ لاَ النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللّهِ هُوَ الْهُدَى وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللّهِ مِن وَ لِيٍّ وَلاَ نَصِيرٍ) (هرگز
یهود و
نصاری از تو راضى نخواهند شد، تا به طور كامل
تسلیم خواسته‌هاى آن‌ها شوى و از آيين تحريف يافته آنان، پيروى كنى. بگو: «هدايت واقعى،
هدایت خداست.» و اگر از هوا و هوس‌هاى آنان پيروى كنى، بعد از آن‌كه آگاه شده‌اى، هيچ سرپرست و ياورى از سوى
خدا براى تو نخواهد بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: هدايت خدا هدايت است، نه من درآورى‌هاى شما، مى‌خواهد بفرمايد: پيروى ديگران كردن، بخاطر هدايت است و هدايتى به غير هدايت خدا نيست و حقى به جز حق خدا نيست تا پيروى شود و غير هدايت خدا- يعنى اين كيش و آیين شما- هدايت نيست، بلكه هواهاى نفسانى خود شماست كه لباس
دین بر تنش كرده‌ايد و نام دين بر آن نهاده‌ايد.
پس در جمله:
(قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ) الخ، هدايت را كنايه از قرآن گرفته و آن گاه آن را به خدا نسبت داده و هدايت خدايش معرفى كرده و در نتيجه بطريق قصر
قلب صحت انحصار- غير از هدايت خدا هدايتى نيست- را افاده كرده است و با اين انحصار فهمانده كه پس
ملت و دين آنان خالى از هدايت است، از اين هم نتيجه گرفته كه پس دين آنان هوى و هوس‌هاى خودشان است، نه دستورات آسمانى.
لازمه اين نتيجه‌ها اين است كه پس آن‌چه نزد
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است،
علم است و آن‌چه نزد خود آنان است،
جهل و چون سخن به اين‌جا كشيد، ميدان براى اين تهديد باز شد كه بفرمايد: اگر بعد از اين علمى كه به تو نازل شده، هواهاى آنان را پيروى كنى، آن گاه از ناحيه خدا نه سرپرستى خواهى داشت و نه ياورى.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هُدی»، ج۴، ص۵۸۱.
