همس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَمْس (به فتح‌هاء و سکون میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای صدای آهسته است.
سه مورد از اين مادّه
در نهج‌البلاغه آمده است.
هَمْس:
به معنای صدای آهسته است.
مواردی که
در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
درباره
ملائکه فرموده:
«وَ لا مَلَكَتْهُمُ الاَْشْغالُ فَتَنْقَطِعَ بِهَمْسِ الخبر إِلَيْهِ أَصْواتُهُمْ.» «و
اشتغال به غير
خدا آن‌ها را تحت
تسلّط خود نياورده تا نداى بلند آنان را به
تضرّع و
خشوع كوتاه سازد.»
(شرح‌های خطبه:
)
در همین
خطبه درباره
علم حق تعالی فرموده:
«عالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمائِرِ الْمُضْمِرينَ، وَنَجْوَى الْمُتَخافِتينَ، وَ خَواطِرِ رَجْمِ الظُّنونِ، وَ عُقَدِ عَزيماتِ الْيَقينِ، وَ مَسارِقِ إيماضِ الْجُفونِ، وَ ما ضَمِنَتْهُ أَكْنانُ الْقُلوبِ، وَ غَياباتُ الْغُيوبِ، وَ ما أَصْغَتْ لاِسْتِراقِهِ مَصائِخُ الاَْسْماعِ، وَ مَصائِفُ الذَّرِّ، وَ مَشاتي الْهَوامِّ، وَ رَجْعِ الْحَنينِ مِنْ الْمولَهاتِ، وَ هَمْسِ الاَْقْدامِ.» «
خداوند عالم اسرار است و می‌داند:
راز رازداران و
کلام نجوی‌کنندگان و خطورات و گمان‌های قلوب و اعتقادات یقینی دل‌ها را می‌داند نگاه دزدانه چشم‌ها را و آن‌چه را که پرده‌های قلوب و اعماق غیب‌ها
در خود دارند. و آن‌چه را که گوش‌ها
گوش می‌دهند و می‌شنوند، می‌داند محل‌های تابستانی
مورچگان و محل‌های زمستانی
حشرات و ناله‌های حزین عاشقان و صدای نرم قدم‌ها.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره
عدالت خداوندى
در قیامت فرموده:
«اِذا رَجَفَتِ الرّاجِفَةُ وَ حَقَّتْ بِجَلائِلِها الْقِیامَةُ... فَلَمْ یُجْزَ فی عَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ یَوْمَئِذ خَرْقُ بَصَر فی الْهَواءِ وَ لا هَمْسُ قَدَم فی الاَْرْضِ اِلاّ بِحَقِّهِ.» «چون
زمین لرزنده بلرزد و
قیامت با اهوالش واقع شود،
در عدالت خداوند
مجازات نشود، نفوذ نگاهی
در هوا و نه صدای آرام قدمی
در زمین، مگر به
حق و
عدالت.»
(شرح‌های خطبه:
)
سه مورد از اين ماده
در نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «همس»، ج۲، ص۱۱۰۵.
