• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هَطْع (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





هَطْع (به فتح‌ هاء و سکون طاء) از واژگان قرآن کریم به معنای شتاب، خیره شدن است.
اِهْطاع (به کسر همزه، سکون‌ هاء و فتح طاء) به معنای شتاب و دراز کردن گردن است.
این واژه سه بار در قرآن مجید آمده است.



هَطْع به معنای شتاب، خیره شدن است.
اِهْطاع (بر وزن افعال) به معنای شتاب و دراز کردن گردن است.
طبرسی از احمد بن یحیی نقل کرده: مهطع آن است که با ذلت و ترس نگاه می‌کند و از آن‌چه می‌بیند دیده بر نمی‌دارد،
در اقرب الموارد گفته فقط در صورت خوف اهطاع می‌آید.
در صحاح گفته «اَهْطَعَ‌: مدّ عنقه و صوّب راسه- اَهْطَعَ‌ فی عدوّه: اسرع» و نیز گفته: «هَطَعَ‌ الرّجل» نگاه کرد و دیده از آن بر نداشت.


به مواردی از هَطْع که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - مُهْطِعِینَ‌ (آیه ۸ سوره قمر)

(... یَوْمَ یَدْعُ الدَّاعِ اِلی‌ شَیْ‌ءٍ نُکُرٍ... مُهْطِعِینَ‌ اِلَی الدَّاعِ یَقُولُ الْکافِرُونَ هذا یَوْمٌ عَسِرٌ)
«روزی که دعوت کننده به عذاب ناپسند دعوت می‌کند... مردم شتابان سوی دعوت‌گر شوند کافران گویند این روز سختی است.»
مهطعین در آیه ظاهرا به معنی شتاب کنندگان است.


۲.۲ - مُهْطِعِینَ‌ (آیه ۴۳ سوره ابراهیم)

(مُهْطِعِینَ‌ مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ لا یَرْتَدُّ اِلَیْهِمْ طَرْفُهُمْ...)
«گردن کشیدگان و سرها بالا گرفته‌اند چنان‌که پلک‌شان به هم نمی‌خورد...»
مهطع در آیه ظاهرا کسی است که گردنش را دراز کند، مقنع آن است که سر بالا کند.


۲.۳ - مُهْطِعِینَ‌ (آیه ۳۶ سوره معارج)

(فَمالِ الَّذِینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ‌ مُهْطِعِینَ‌)
(پس کافران را چه مى‌شود كه با سرعت نزد تو مى‌آيند.)


این واژه سه بار در قرآن مجید آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۱۵۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۴۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۴۱۰.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۸۷.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۶۲۹.    
۶. جوهری، ابونصر، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، ج۳، ص۱۳۰۷.    
۷. قمر/سوره۵۴، آیه۸.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۹۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۸.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۹.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۱۲.    
۱۲. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۴۳.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۱۱۹.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۸۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۴۸.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۸۸.    
۱۷. معارج/سوره۷۰، آیه۳۶.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۶۹.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۹.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۰.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۲۲.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۲۷.    
۲۳. قمر/سوره۵۴، آیه۸.    
۲۴. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۴۳.    
۲۵. معارج/سوره۷۰، آیه۳۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «هطع»، ج۷، ص۱۵۷.    






جعبه ابزار