هضم (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَضْم (به فتحهاء و سکون ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای شکستن و نقص است.
هَضْم به معنای شکستن و نقص است.
این کلمه فقط دو بار در
قرآن کریم آمده است:
۱.
(وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا یَخافُ ظُلْماً وَ لا هَضْماً) «هر که با
ایمان کارهای شایسته انجام دهد از
ظلم و نقص خدا نه به او ظلم میکند و نه از اجرش میکاهد.» هضم در اینجا چنانکه در
مجمع گفته به معنی نقص است.
«هَضَمَهُ نقصه من حقّه» نظیر
(فَمَنْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَلا یَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً) «نه از کاهش مزد میترسد و نه از ظلم.» رهق (به فتح راء و هاء) چنانکه در
صحاح گفته بمعنی ظلم است در این آیه بخس به جای هضم و رهق بجای ظلم در آیه ما نحن فیه است.
۲.
(فِی جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ) (وَ زُرُوعٍ وَ نَخْلٍ طَلْعُها هَضِیمٌ) «در باغات و چشمهها و کشتها و نخلهائی که میوه آنها نرم و رسیده و یا روی هم چیده است.» هضیم را متداخل گفتهاند. در صحاح گوید: «طلع هَضِیمٌ» میوه
خرما را آنگاه گویند که از قشرش خارج نشده و متداخل و بعضی به بعضی منضماند
به قول بعضی مراد از آن نرم و رسیده است. چنانکه در مجمع و
جوامع الجامع نقل کرده است.
در
نهج البلاغه خطبه ۲۰۰ آمده است:
«وَ سَتُنْبِئُکَ ابْنَتُکَ بِتَظَافُرِ اُمَّتِکَ عَلَی هَضْمِهَا» «بزودی دخترت به تو خبر خواهد داد از اجتماع امّتت برخورد کردن و ظلم او و یا بر غصب حقّش.»
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «هضم»، ج۷، ص۱۵۶.