هدف از بنای کعبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خانه
کعبه نخستین
پرستشگاه خدا بود که در زمان
حضرت آدم ـ علیه‌السلام ـ توسط او ساخته شد.
خانه کعبه نخستین پرستشگاه خدا بود که در زمان حضرت آدم ـ علیه‌السلام ـ توسط او ساخته شد
بعداً
طوفان نوح باعث شد که ساختمان این خانه ویران شده و در ظاهر محو گردید،
اما
ابراهیم خلیل می‌دانست که مکان
خانه کعبه در سرزمین
مکه قرار دارد
و بر همین اساس، به فرمان خدا، همت کرد که دیگر بار این خانه، ساخته شود. این از یک سو و از سوی دیگر با سکونت هاجر و اسماعیل در سرزمین مکه، و پیدا شدن
آب زمزم و رو آوردن قبائل به این سرزمین، طبیعی است که این مجتمع، نیاز به قانون (
دین ) و رهبر داشت. ریشه اساسی
قانون و
رهبر خوب، و اجرای قانون،
پرستش و
عبادت خدا است، نتیجه می‌گیریم که این مردم نیاز به پرستشگاهی داشتند، تا در وقتهای مخصوصی به آن‌جا روند و خدا را عبادت کنند و آن پرستشگاه کلاس تعلیم و تربیت برای آن‌ها باشد. و چه خوب است که این پرستشگاه به دست
قهرمان توحید ، ابراهیم خلیل ساخته گردد و برنامه و مراسم آن با رهنمودهای این مرد بزرگ تعیین شود.
از این رو
ابراهیم پس از گذشت مراحل مقدماتی، از طرف خداوند مأمور شد تا خانه کعبه را با کمک
اسماعیل بسازد.
ابراهیم، از خدا خواست که مکان کعبه را تعیین کند، جبرئیل از طرف خدا به
زمین آمد و همان مکان سابق کعبه را خط کشی کرد، و آن گاه ابراهیم آماده شد که در آن مکان، به تجدید بن ای کعبه بپردازد، اسماعیل از بیابان سنگ می‌آورد، و ابراهیم دیوار کشی کعبه را انجام می‌داد و به این ترتیب دیوار کعبه به ارتفاع ۹
ذرع رسید، و سپس ابراهیم سقف کعبه را با چوب‌هایی پوشاند.
در مورد «
حجر الاسود » که در زمان حضرت آدم آن را از
بهشت آورده بودند و در کنار
کوه ابوقبیس بود، ابراهیم با راهنمایی خداوند آن
سنگ را یافت و با کمک اسماعیل آن را برداشته و آوردند و در جای خود که هم اکنون قرار دارد، نصب کردند،
ابراهیم برای کعبه، دو در قرار داد که یکی به طرف
مغرب و دیگری به طرف
مشرق باز می‌شد.
در
قرآن آمده: پس از آن‌که ابراهیم و اسماعیل، ساختمان کعبه را بالا بردند وکارش را پایان دادند، چنین دعا کردند:
۱. پروردگارا این عمل را از ما قبول کن.
۲. خدایا از ما و فرزندان ما
امتی را تسلیم فرمان خود کن.
۳. شیوه پرستش خود را به ما نشان بده.
۴.
توبه ما را بپذیر.
۵. در میان مردم این سرزمین،
پیامبری را مبعوث کن تا به تعلیم و تربیت و پاکسازی فکری و عملی مردم بپردازد.
به این ترتیب ابراهیم با همیاری اسماعیل در این مرحله نیز، کار خود را به‌طور کامل انجام داد، و با دعاهای پر محتوایش این کار بزرگ را تکمیل کرد.
این مرحله مقدماتی و ظاهر ساختمان کعبه بود، ولی آن چه مهم است هدف از بن ای این ساختمان است که تمام این زحمت‌ها و رنج‌ها به خاطر آن هدف می‌باشد،
هدف از بنا کردن کعبه این بود که وسیله‌ای برای نجات
انسان‌ها از
بت پرستی و
خرافه گرایی ، و کشاندن آن‌ها به سوی
توحید و
خداپرستی باشد، هدف این بود که آن‌جا پایگاه توحید گردد، و مردم در کلاس این پایگاه، تعلیم و تربیت گردند و در همه ابعاد زندگی به سوی خدای بزرگ رو آورند، چنان که این هدف از دعاهای ابراهیم که در بالا ذکر شد، مشخص شده است، بخصوص دعای پنجم، که خداوند پیامبری (اشاره به
پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ) بفرستد، و او را در این پایگاه توحید مردم را به سوی خدا بخواند.
از سوی دیگر خداوند به ابراهیم و اسماعیل فرمان داد که
مناسک حج را بجا آورند، جبرئیل از طرف خداوند بر ابراهیم نازل شد و مناسک حج از
طواف و
سعی و وقوف در
عرفات و
مشعر و آداب
منی و... را به آن دو بزرگوار آموخت، آن‌ها نیز مناسک حج را به ترتیب فوق انجام دادند و با انجام مناسک حج، و توجه به محتوای بزرگ حج، شاهد منافع مادی و معنوی خود گردند. «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ... لِیَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ».
به نقل مفسر معروف،
ابن عباس ، ابراهیم بر بالای کوه ابو قبیس رفت، انگشتان دستش را به گوش گذاشت و فریاد زد: «ای مردم دنیا دعوت پروردگار خود را در مورد
زیارت خانه خدا اجابت کنید» خداوند صدای او را به همه مردم تا پایان دنیا رساند، آنان که از تبار ابراهیم هستند از درون وجدان و فطرتشان به این صدا لبیک گفتند و آمادگی خود را برای انجام این هدف بزرگ، و دیدن دوره سازنده دانشگاه حج اعلام نمودند.
خداوند در قرآن (آیه ۱۳۰
سوره بقره ) به همه جهانیان اعلام کرد که «هیچ کسی جز افراد
سفیه و
نادان از
آیین پاک ابراهیم، روی گردان نمی‌شود، ما ابراهیم را در این جهان و جهان آخرت از مردان صالح و برجسته قرار دادیم».
بر همین اساس، مراسم حج که در اسلام ازمهمترین مراسم جهانی مذهبی است همواره یادآور خاطره ابراهیم است، و حماسه بندگی ابراهیم در تمام مراسم حج آمیخته است، و اصولاً انجام مراسم حج بدون یاد ابراهیم، مفهومی ندارد، و این‌که خاطر آنست که نام وراه حماسه این مرد خدا همیشه زنده بماند و آنان که می‌خواهند راه عزت و عظمتانسانی را بپیمایند، در این راه گام بردارند.
حج در حقیقت حرکت خلق پا به پای ابراهیم در خط خدا است، عبادت و سیاست فردی و اجتماعی در آن به هم آمیخته است که اگر به راستی محتوای واقعی آن، براساس صحیح دنبال شود، بزرگترین و عمیق‌ترین حماسه خدا
پرستی بر پا خواهد شد، امید آن‌که روندگان به سوی حج، هدف و محتوای حج را مورد توجه قرار داده و در این کلاس بزرگ اسلامی، به ندای ابراهیم معلم بزرگ بشری لبیک گویند. و در نتیجه همچون ابراهیم در صحنه حضور و ظهور داشته باشند. و بدانند که حج ابراهیمی براساس برائت و بیزاری از
مشرکان ، و تقویت بنیه‌های معنوی و اقتصادی مسلمانان است.
منابع
۱) مجمع البیان، طبرسی؛
اندیشه قم، برگرفته از مقاله «هدف از بنای کعبه»، شماره ۵۵.
