هبوط
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هُبُوط به معنی پائین آمدن است.
هبوط و
نزول نظیر هم‌اند و آن
حرکت از بالا به پائین است.
مسأله هبوط
آدم و
فرزندانش یكی از مسائلی است كه در
قرآن کریم طرح شده است: "قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِیعاً...".
مسئله هبوط نفس انسانی از مکان بالا و فرود و تنزل او به عالم طبیعت و ناسوت در قوس نزول، از مباحث مورد اختلاف اندیشمندان اسلامی است.
امام خمینی نیز در آثار خویش درمورد هبوط آدم، معتقد است، هبوط نفس از محل اعلای ارفع به ارض سفلای طبیعت برای
سلوک اختیاری آدم به سوی حق تعالی و عروج به معراج قرب الهی و فناء فی الله است.
به اعتقاد امام خمینی هبوط انسان به دنیا از دار کرامت و در دنیا دار تکلیف و عبادت حق تعالی است و سپس به دار آخرت خواهد رفت. امام خمینی علت هبوط را خطای آدم می‌داند که نظر به کثرت کرد و به مجازات این نظر از مقام جمعی به موطن تفرقه و
کثرت گرفتار شد تا هبوط از
جنت وصل به دار فرق و تفرق حاصل شود.
البته در نگاه امام خمینی قضایایی که قرآن در حکایت آدم و شیطان و هبوط آدم دارد ظاهر آن قطعاً مراد نیست بلکه این حقایق از رموز قرآنی است که باید سعی کرد تا معنای آیه «و عصی آدم ربّه فغوی» و آیه «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین» را فهمید، زیرا معنای احسن تقویم همین هیکل انسانی مادی نیست بلکه احسن تقویم، تقویم فطری است.
امام خمینی معتقد است
نفوس کملین از روی ارفاق و جهت تعلیم و رهایی نفوس انسانها به دار طبیعت نزول کرده‌اند نفس از مقام عالی تنزل هبوط کرده و برای تدبیر بدن به این دنیا آمده. نفوس کامل انبیاء و اوصیا چون کامل بودند احتیاج نداشتن برای استکمال به دار
طبیعت بیایند و بلکه خودشان را جهت نجات دیگران گرفتار دام دنیا کردند تا روش استخلاص را به دیگران بیاموزند.
• فرهنگ علم کلام، احمد خاتمی، ص۲۳۰.
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
