نُسُک (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نُسُک: (أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ) «نُسُک» در اصل جمع
«نَسيكَه» به معناى حيوان ذبح شده است، اين واژه به معناى عبادت نيز آمده است. لذا «
راغب» در «
مفردات»، بعد از آن كه «
نُسُک» را به عبادت تفسير مى‌كند، مى‌گويد: اين واژه در مورد اعمال
حج به كار مى‌رود، و
«نَسيكَه» به معناى
«ذبيحه» است.
بعضى از مفسران نيز آن را در اصل به معناى شمش‌هاى
نقره مى‌دانند و اين كه به عبادت
«نُسُک» گفته شده، به خاطر آن است كه انسان را خالص، پاک و پاكيزه مى‌كند.
به شخص عبادت‌كننده
«ناسک» گفته مى‌شود، ولى اين كلمه بيشتر درباره اعمال حج به كار مى‌رود، و مى‌گويند:
مناسک حج.
بعضى احتمال داده‌اند
«نُسُک» در
سوره «انعام» به معناى
«قربانى» بوده باشد، ولى ظاهر اين است كه: هر گونه عبادتى را شامل مى‌شود، در واقع نخست اشاره به
نماز (صلاة) به عنوان مهم‌ترين عبادت شده، بعد همه عبادات را به طور كلى بيان كرده است، يعنى هم نماز من و هم تمام عباداتم و حتى زندگى و مرگم، همه براى او است.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
نُسُک:
(وَ أَتِمُّواْ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَ لاَ تَحْلِقُواْ رُؤُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِّن رَّأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنتُمْ فَمَن تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَن لَّمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ اتَّقُواْ اللّهَ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ) (و حجّ و
عمره را براى خدا به اتمام برسانيد. و اگر محصور شديد (و از اتمام آن به جهت بيمارى يا ممانعت دشمن بازمانديد)، آنچه از قربانى فراهم شود ذبح كنيد، (و از احرام خارج شويد)!. و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلّش برسد (و در قربانگاه ذبح شود). و اگر كسى از شما بيمار بود، و يا ناراحتى در سر داشت، و ناچار بود سر خود را پيش از آن بتراشد، بايد با
روزه يا
صدقه يا
گوسفند كفاره دهد. و هنگامى كه از بيمارى و دشمن در امان بوديد، هر كس با اتمام عمره، حجّ را آغاز كند، آنچه از قربانى براى او ميسّر است (ذبح كند). و هر كه نيافت، سه روز در ايام حجّ، و هفت روز هنگامى كه باز مى‌گرديد، روزه بدارد. اين، ده روز كامل است. البتّه اين براى كسى است كه خانواده او، نزد
مسجد الحرام ساكن نباشد
[اهل
مکّه و اطراف آن نباشد
] . و از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد؛ و بدانيد كه خداوند، سخت كيفر است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: (در این آیه) اين دو امر يعنى ناراحتى از
شپش و يا
سر درد، تراشيدن سر را جايز مى‌كند، اما با فديه به يكى از سه خصلت، اول روزه، دوم صدقه، و سوم
نسک. و در روايات وارد شده كه روزه نامبرده سه روز است، و مراد از صدقه سير كردن شش نفر مسكين، و مراد از
نسک، قربانى كردن يک گوسفند است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ) (بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگى و
مرگ من، همه براى خداوندى است كه پروردگار جهانيان است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
نسک به معناى مطلق عبادت است، و ليكن بيشتر در ذبح و يا قربانيى كه به منظور تقرب به درگاه خداى سبحان ذبح مى‌شود استعمال شده است. در اين آيه شريفه خداى تعالى براى بار دوم رسول گرامى خود را دستور مى‌دهد كه به مردم بگويد: او خودش به آنچه كه خداوند به سوى آن هدايتش كرده عمل مى‌كند. و منظور از اين اعلام اين است كه رسول خدا ۶ از تهمت دورتر شده و مردم بهتر دين او را تلقى به قبول كنند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نُسُک»، ص۵۸۵.
