نَقَضَت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَقَضَت:(وَ لا تَكونواْ كَالَّتي نَقَضَتْ) «نَقَضَت» از مادّۀ «
نقض» چنان‌كه
راغب در مفردات مى‌گويد
در اصل به معنى گسستن و از هم دررفتن پيوستگى ساختمان و بنا، يا گسستن گره
ریسمان يا
طناب است.
به موردی از کاربرد «
نَقَضَت»
در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لا تَكونواْ كَالَّتي نَقَضَتْ غَزْلَها مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنكاثًا تَتَّخِذونَ أَيْمانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ أَن تَكونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّما يَبْلوكُمُ اللّهُ بِهِ وَ لَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ ما كُنتُمْ فيهِ تَخْتَلِفونَ) «همانند آن
زن سبک‌مغز نباشيد كه پشم‌هاى تابيده خود را، پس از استحكام، وا مى‌تابيد! درحالى كه سوگندها و پيمان خود را
وسیله خیانت و
فساد در ميان خود قرار مى‌دهيد؛ بخاطر اين‌كه گروهى، جمعيّتشان از گروه ديگر بيشتر است و
کثرت دشمن را بهانه‌اى براى شكستن
بیعت با
پیامبر مى‌شمريد). خدا شما را با اين وسيله مى‌آزمايد؛ و به
یقین روز قیامت، آنچه را
در آن
اختلاف داشتيد، براى شما روشن مى‌سازد.»
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ لا تَكونوا كَالَّتي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكاثاً ...) نقض كه مقابلش واژه
ابرام است، به معناى افساد چيزى است كه محكم شده از قبيل طناب يا فتيله و امثال آن، پس
نقض چيزى كه ابرام شده مانند حل و گشودن.
چيزى است كه گره خورده است، و كلمه
نکث به معناى
نقض است، و
در مجمع البیان گفته:
و هر چيزى كه بعد از تابيده شدن و يا رشته شدن
نقض گردد، آن را انكاث مى‌گويند، چه طناب باشد و چه رشته.
و كلمه دخل - به فتحه دال و خاء-
در اصل به معناى هر چيزى است كه به چيزى داخل شود
در حالى كه از آن
جنس نباشد، و- بطورى كه گفته شده- دغل و خدعه و جنايت را هم از آن
کنایه آورده‌اند، و كلمه اربى از رباء است كه به معناى زيادى است.
مکارم شیرازی در تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آیه مورد بحث كه مى‌گويد: «مانند آن زن نباشيد كه پشم‌هاى تابيدۀ خود را پس از استحكام وا، مى‌تابيد.»
اين كلمه به‌طور
استعاره دربارۀ شكستن پيمان (
نقض عهد) به كار رفته است، چنان‌كه
در آيه ۹۱
سوره نحل مى‌خوانيم:
(وَ لا تَنْقُضوا اَلْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها) «و سوگندهايتان را بعد از تأكيد نشكنيد.»
همچنين
در آيه ۲۵
سوره رعد مى‌خوانيم:
(وَ اَلَّذينَ يَنْقُضونَ عَهْدَ اَللّٰهِ مِنْ بَعْدِ ميثاقِهِ) «و آن‌ها كه عهد الهى را پس از محكم كردن مى‌شكنند. (
لعنت براى آن‌هاست)»
كه البته شكستن پيمان‌هاى الهى، شامل پيمان‌هاى فطرى و پيمان‌هاى عقلى و پيمان‌هاى تشريعى مى‌شود و طبيعى است كه
وفا به پيمان‌هايى كه انسان با ديگر انسان‌ها مى‌بندد نيز
در اين مجموعه وارد است، چرا كه خدا فرمان داده كه اين پيمان‌ها را نيز محترم بشماريد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نقضت»، ج۴، ص ۵۲۲.
