• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَشَب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَشَب (به فتح نون وشین) و نُشوب (به ضم نون) از واژگان نهج البلاغه به معنای علاقه پيدا كردن و پيوستن و ملازمت و نظير آن است.
این کلمه چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَشَب و نُشوب: نشب (مثل شرف) به معنای علاقه پيدا كردن، پيوستن، ملازمت و نظير آن است.
«نَشِبَ الشى‌ءُ فى الشى‌ء: عَلِقَ»
«نَشِبَ الامرُ: لزم»


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۱۸۳

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با آخرت فرموده: «كَيْفَ أَنْتَ إِذا الْتَحَمَتْ أَطْواقُ النّارِ بِعِظَامِ الاَْعْنَاقِ وَ نَشِبَتِ الجَوامِعُ حَتَّى أَكَلَتْ لُحومَ السَّواعِدِ» «چه حال خواهى داشت آن‌گاه كه طوق‌هاى آتش به استخوان گردن‌ها پيوست، و غل‌ها به بازوها چسبيده و گوشت آنها را خورد.» (شرح‌های خطبه: )
«نشبت الجوامع» يعنى غل‌ها و زنجيرها چسبيده و ملازم شد.

۲.۲ - خطبه ۲۰۴

حضرت درباره مرگ فرموده: «وَ كأَنَّكُمْ بِمَخالِبِها وَ قَدْ نَشِبَتْ فِيكُمْ» «گویى كه چنگال‌هاى مرگ در شما ملازم شده و فرو رفته است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - خطبه ۲۳۲

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره اهل سخن بودن اهل‌بیت (علیهم‌السلام) فرموده: «وَ إِنّا لاَُمَراءُ الْكَلامِ، وَ فينا تَنَشَّبَتْ عُروقُهُ، وَ عَلَيْنا تَهَدَّلَتْ غُصونُهُ.» يعنى: «ما اميران گفتاريم، عروق و ريشه‌هاى آن در ما ملازم و ثابت است و شاخه‌هايش به ما سايه افكنده است.» (شرح‌های خطبه:)
تنشّب از باب تفعل به معنای تعلق و پيوسته و ملازمت است
• مراد از عروق به معنای افكار بلند و علوم عالى است
غصون وجوه اداء سخن در قالب‌هاى مختلف است.

۲.۴ - نامه ۱۲

حضرت به فرمانده طلايه‌دارش معقل بن قیس ریاحی كه به صفّین مى‌فرستاد نوشت: «وَ لاَ تَدْنُ مِنَ الْقَوْمِ دُنوَّ مَنْ يُريدُ أَنْ يُنْشِبَ الْحَرْبَ، وَ لاَ تَباعَدْ منهم تَباعُدَ مَنْ يَهابُ الْبَأْسَ، حَتَّى يَأْتِيَكَ أَمْرِي» يعنى: «به اهل شام چنان نزديک مباش كه گویى مى‌خواهد آتش جنگ را مشتعل كند، و چنان دور مباش كه گويا از جنگ مى‌ترسى تا فرمان من به تو برسد.» (شرح‌های نامه: )
گويند: «انشبه فيه: اعلقه»


این کلمه چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۳۷.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۷۱.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۰۰.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۰۰.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱۵، خطبه۱۸۳.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۳۵، خطبه۱۷۸.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۶۷، خطبه۱۸۳.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۱۵، خطبه۱۸۳.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۲۷.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۳۹.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۱۲۰.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۴۰۱.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۴.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۱۰، خطبه ۲۰۴.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۰۹، خطبه ۱۹۹.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۲۱، خطبه ۲۰۴.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۰۱، خطبه ۲۰۴.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۸، ص۷۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۵۵.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۵.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۹، خطبه ۲۳۲.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۵۴، خطبه ۲۲۸.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۴، خطبه ۲۳۳.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۵۵.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۰۹.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۰۹.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۵۲۳.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۳۸.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۲.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۷، نامه ۱۲.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۵، نامه ۱۲.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۷۲، نامه ۱۲.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۸۱، نامه ۱۲.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۹.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۵۱.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۹، ص۱۶۹.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۱۰.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۹۴.    
۴۱. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۰۰.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱۵، خطبه۱۸۳.    
۴۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۱۰، خطبه ۲۰۴.    
۴۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۹، خطبه ۲۳۲.    
۴۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۷، نامه ۱۲.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نشب»، ج۲، ص۱۰۳۷.    






جعبه ابزار