• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَخْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَخْل (مثل عقل، به فتح نون و سکون خاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای درخت خرما است و به معنای تصفیه و خالص کردن نیز به کار می‌رود. این واژه چهار بار در نهج البلاغه آمده است.



نَخْل به معنای درخت خرما آمده است. در واحد و جمع به کار رود، و نیز به معنی تصفیه و خالص کردن آید: «نخل الشی‌ء نخلا: صفّاه»


امام علی (علیه‌السلام) بعد از جریان حکمین و خیانت عمرو بن عاص و فریفته شدن ابوموسی فرمود: «وَقَدْ كُنْتُ أَمَرْتُكُمْ في هذِهِ الْحُكُومَةِ أَمْرِي، وَنَخَلْتُ لَكُمْ مَخزُونَ رَأْيِي، لَوْ كَانَ يُطَاعُ....»«من دستور خودم را در این حکومت (و گذاشتن امر به نظر حکمین) به شما دادم و رای پنهان خود را به طور صاف و آشکار بیان کردم.» (شرح‌های خطبه: )
به حضرت مجتبی (صلوات‌الله‌علیه) می‌نویسد: «فَاسْتَخْلَصْتُ لَكَ مِنْ كُلِّ أَمْر نَخِيلَتَهُ، تَوَخَّيْتُ لَكَ جَمِيلَهُ، وَصَرَفْتُ عَنْكَ مَجْهُولَهُ»«اختیار کردم برای تو از هر امری صاف و روشن آن را و انتخاب کردم خوب آن را و کنار کردم مجهول آن را (اشاره است به حقائقی که در وصیت بیان فرموده است).» (شرح‌های نامه: )
«نَخِيلَ هذِهِ الْقُرَى» (و از نهال‌هاى نخل چيزى نفروشد) (شرح‌های نامه: ) نخیل جمع نخله است که در «غرس» گذشت.
«فَاطِرُ النَّخْلَةِ» (آفريدگار درخت عظيم الجثه خرماست) (شرح‌های خطبه: )


واژه نخل چهار بار در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۲۰.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۷۹.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم،، ص۷۹۶.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۹۶، خطبه ۳۵.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۸۱، خطبه ۳۵.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۰، خطبه ۳۵.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۵، خطبه ۳۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۱.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۸۴.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۳۶۰.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۸۷.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۲۰۴.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۳۴، نامه ۳۱.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۴۶، نامه ۳۱.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۹۴، نامه ۳۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۱۵، نامه ۳۱.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۳.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۵۱۷.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۱۲.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۶۷.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۰۸، نامه ۲۴.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۲۶، نامه ۲۴.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۹، نامه ۲۴.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۹۳، نامه ۲۴.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۰۱.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۰۱.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۸۸.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۶۸.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۴۷.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۲۱، خطبه ۱۸۵.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۴۰، خطبه ۱۸۰.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۷۱، خطبه ۱۸۵.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۱، خطبه ۱۸۵.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۳۷.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۴۷.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۱۶۲.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۲.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۵۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نخل»، ج۲، ص۱۰۲۰.    






جعبه ابزار