نوع سافل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نوع سافل، نازل‌ترین
نوع در سلسله مفروض است که از تمام انواع سلسله
اخص بوده و پایین‌تر از آن
صنف و فرد است.
هرگاه انواع از یک
مقوله (
جوهر باشد یا
عرض) به طور تناول، ترتب یابد این سلسله مترتبه لاجرم (به حکم عدم جواز ترکب
ماهیت از اموری نامتناهی و به مقتضای تحقق اشخاص و افراد انواع) در هر دو طرف، متناهی خواهد بود. بنابر این، برای انواع واقعه در این سلسله، سه مرتبه موجود است:
۱.
نوع عالی؛
۲. نوع سافل؛
۳.
نوع متوسط.
نوع عالی؛ نوعی است که بالاتر از آن نوعی دیگر نیست و انواع دیگر، پایین‌تر از آن هستند، مانند
جسم و این قسم مبدا نزول بوده و از همه انواع سلسله اعم می‌باشد.
نوع سافل؛ نوعی است که پایین‌تر از آن نوعی نیست، و به تعبیر دیگر، نوعی که از تمام انواع سلسله مفروضه اخص است و پایین‌تر از آن
صنف و فرد است، مانند انسان.
نوع متوسط؛ نوعی است که هم بالای آن و هم پایین آن
نوع هست، و به تعبیر دیگر، نوعی که از دو طرف محاط به نوع بوده و اخص از نوع عالی و اعم از نوع سافل است، مانند
جسم نامی و
حیوان.
نوعی که پایین‌تر از نوع عالی است؛ چه نوع متوسط و چه نوع سافل؛ نوع النوع نامیده می‌شود، مانند: جسم نامی نسبت به جسم مطلق، و حیوان نسبت به جسم نامی و انسان نسبت به حیوان.
"بعضی از علمای منطق برای انواع، چهار مرتبه قائل شده و مرتبه چهارم را نوعی شمرده‌اند که از دو طرف آن نوعی نباشد و این قسم را "نوع مفرد" نام نهاده و مثال آن را "
عقل" قرار داده است، بنابراین که اولا:
عقول عشره به اصطلاح حکمای
مشائین افراد باشند نه آن که هر یک از آن‌ها نوع، منحصر به فرد باشد، ثانیا: آن که "جوهر"
جنس باشد برای عقل نه
عرضی".
به نوع سافل، نوع اخیر، نوع الانواع، نوع بالمعنی الاول و اخص الانواع نبز گفته می‌شود. و به نوع عالی، اعم الانواع و نوع بالمعنی الثانی گفته می‌شود.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «نوع سافل»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۵.
