نور (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نور (به ضمه نون) از
واژگان نهج البلاغه که در تعريف آن گفته‌اند: روشنایى كه خلاف ظلمت است، آن‌چه چيزها را آشكار می‌كند.
نور در تعبير
نهج البلاغه دو جور است نور ظاهرى و نور معنوى.
مَنار اسم مكان است يعنى محل نور و نيز علامتى كه در راه قرار مى‌دهند و راه وسيع و آشكار، همچننین به معنای علامت هم می‌آید.
نور:
در تعريف نور گفته‌اند: روشنایى كه خلاف
ظلمت است، آن‌چه چيزها را آشكار می‌كند.
«اَلظَّاهِرُ فى نَفْسِهِ اَلْمُظْهِرُ لِغَيْرِهِ» نور در تعبير
نهج البلاغه دو جور است نور ظاهرى و نور معنوى.
به برخی از مواردی که در «نهج البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«وَ مَنْ أَنْكرَهُ بِالسَّيْفِ... فَذلِكَ الَّذي أَصابَ سَبيلَ الْهُدَى، وَ قامَ عَلَى الطَّريق، وَ نَوَّرَ في قَلْبِهِ الْيَقينُ.» «هر كس در
مقابل عدوان با
شمشیر بيايستد، او كسى است كه به راه
هدایت رسيده و بر راه راست ايستاده و
یقین قلبش را منوّر كرده است.»
(شرح‌های حکمت:
)
این جا منظور نور معنوى است.
سبحات نور: يعنى درجات و طبقات نور،
حضرت فرموده:
«وَ وَراءَ ذلِكَ الرَّجيجِ الَّذي تَسْتَكُّ مِنْهُ الاَْسْماعُ سُبُحاتُ نور تَرْدَعُ الاَْبْصارَ عَنْ بُلوغِها.» «در پس لرزه و اضطراب
ملائکه كه گوش‌ها از آن
کر مى‌شود، طبقات نورى است كه چشم‌ها را از رسيدن به آن باز مى‌دارد.»
(شرح‌های خطبه:
)
نيّر: نور افشان. نور دهنده «منار» اسم مكان است يعنى محل نور و نيز علامتى كه در راه قرار مى‌دهند و راه وسيع و آشكار،
حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف آدم هدايت شده فرموده:
«أبْصَرَ طَرِيقَهُ، وَ سَلَكَ سَبِيلَهُ، وَ عَرَفَ مَنارَهُ» كه منار به معنى علامت است: نيّر: نور افشان، نور دهنده است. «منار» اسم مكان است يعنى «محل نور و نيز علامتى كه در راه قرار مى‌دهند و راه وسيع و آشكار.»
(شرح‌های خطبه:
)
كه منار به معنى علامت است
منار به معنى علامت است.
حضرت می‌فرماید:
««فَأَيْنَ تَذْهَبونَ؟ وَ أَنَّى تُؤْفَكونَ! وَ الْأَعْلامُ قائِمَةٌ! وَ الْآيَاتُ واضِحَةٌ؛ وَ الْمَنارُ مَنْصوبَةٌ، فَأَيْنَ يُتاهُ بِكُمْ! وَ كَيْفَ تَعْمَهونَ؟ وَ بَيْنَكُمْ عِتْرَةُ نَبِيّكُمْ.» «كجا مى‌رويد؟ و رو به كدام طرف مى‌كنيد؟ درحالى كه پرچم‌هاى
حق برپاست! و نشانه‌هاى آن آشكار و چراغ‌هاى
هدایت نصب گرديده است، باز گمراهانه به كجا مى‌رويد! چرا سرگردان هستيد! درحالى كه
عترت پيامبرتان در ميان شماست.»
(شرح‌های خطبه:
)
در این خطبه نيز منار به معنى علامت است.
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«فَبادِروا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِ تَصْويحِ نَبْتِهِ، وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُشْغَلوا بِأَنْفُسِكُمْ عَنْ مُسْتَنارِ الْعِلْمِ مِنْ عِنْدِ أَهْلِهِ، وَ انْهَوْا عَنْ الْمُنْكَرِ وَ تَناهَوْا عَنْهُ، فَإِنَّما أُمِرْتُمْ بِالنَّهْي بَعْدَ التَّنَاهي.» «در فراگرفتن
دانش بكوشيد پيش از آن كه درخت آن بخشكد و پيش از آن كه به خود مشغول گرديد (و در دنيا فرو رويد) از معدن علوم، دانش استخراج كنيد، مردم را از منكرات باز داريد و خود هم مرتكب نشويد، زيرا شما موظّفيد اوّل خود مرتكب
گناه نشويد، آن‌گاه مردم را از آن نهى نماييد.»
(شرح‌های خطبه:
)
«مستنار العلم»به معنای محل طلب علم است.
در بعضی از نسخ به جای کلمه «مستنار»، کلمه «مستثار» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نور»، ج۲، ص۱۰۷۷.
