نهج البلاغة (ترجمه شهیدی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب(نهج البلاغة)، ترجمه
سید جعفر شهیدی به زبان عربی و فارسی است.
اهمیت این ترجمه بر ترجمه‌های دیگر بر آن است که علاوه بر
صحت و
امانت و
اتقان و
تطبیق یکایک واژگان عربی به فارسی، در
مراعات ویژگی ادبی این اثر جاودانگی؛ یعنی به کار بردن
صنایع لفظی و آریش‌های ادبی از
استعاره و
تشبیه و
جناس و
موازنه و
مراعات نظیر و به ویژه
سجع است که در برگردان فارسی تا آن جا که ممکن بوده، مورد توجه قرار گرفته، اما با این همه معنی فدای آرایش لفظ نشده است. علاوه بر این مولف
تعلیقه هایی مناسب و بایسته بر
خطبه‌ها و
کلمات قصار نوشته‌اند که در پایان کتاب آمده و در روشن ساختن وضع اشخاص و اجتماع، معنی واژه‌ها و کاربرد آن‌ها و تاثیر گفتار امام همام علیه‌السّلام در سرایندگان و نویسندگان متضمن فایده بسیار است.
ایشان انگیزه
ترجمه خویش را مطرح شدن و خواندن اولین خطبه نهج البلاغه در جلسه‌ای دانسته و
همت به ترجمه آن خطبه و خواندن آن نزد دوستان و مقبولیت و تشویق ایشان دانسته است.
توضیح
ناشر،
مقدمه مولف، متن،
تعلیقات و
فهرست ها ساختار این اثر را تشکیل می‌دهند.
ایشان در مقدمه روش ترجمه خود را بر این امر می‌داند که مترجمین قبل از ایشان یک نکته را چنان که باید رعایت نکرده‌اند و آن این است که سخنان مولی چنان که می‌بینیم، در عین علو معنی به زیورهای لفظی؛ همانند: استعاره، جناس، موازنه سجع و
مراعات النظیر نیز آراسته است. بدین جهت مولف کوشیده است تا در حد توانایی خویش ضمن برگرداندن عبارت عربی به فارسی چندان که ممکن است، صنعت‌های لفظی را نیز رعایت کنم. همچنین ایشان کوشیده‌اند تا در ترجمه خویش هر واژه فارسی برابر واژه عربی قرار گیرد و اگر نیازی به آوردن کلمه‌ای یا جمله‌ای برون از متن افتاده است، آن را میان دو خط تیره نهاده شده است.
توضیح ناشر درباره نهج البلاغه و اثر مورد
نظر می‌باشد. مقدمه کتاب از مولف در چند بخش است که
فصاحت و
بلاغت ، مولف نهج البلاغه، ترجمه‌های نهج البلاغه، روش مترجم، متنی که در دسترس شماست.
مولف کتاب را بر اساس کتاب نهج البلاغه در سه بخش خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار می‌باشد.
چینش مطالب کتاب به این صورت است که در سمت راست متن عربی و در سمت چپ متن فارسی آمده است.
نمونه‌ای از ترجمه ایشان؛ عبارت است از: «خطبه ۱۵۴: و دل مرد
خردمند را دیده‌ای است که بدان پایان کار خویش نگرد و به ژرفی و بلندی آن راه برد. دعوت کننده‌ای خواند و امیری حکومت راند. پس دعوت کننده را پاسخ دهید و فرمانروا را فرمان برید.
به دریاهای فتنه درشدند و بدعت‌ها را گرفتند و سنت‌ها را وانهادند. مومنان به گوشه‌ای رفتند و گمراهان دروغ زن به زبان آمدند و سخن گفتند...»
در این ترجمه کوشش مترجم بر این بوده است که تا حد ممکن صناعت‌های لفظی را نیز در ترجمه رعایت کند؛ اما بر این دقیقه آگاه بوده است که نباید معنی فدای آرایش لفظ گردد. بدین رو در حد توانایی کوشیده است، هر دو جنبه رعایت شود. ممکن است، مطالعه کنندگان در متن عربی، به فعلی برخورند که
ماضی است و در نتیجه
مضارع آمده است و یا حال است و در فارسی
صفت به کار رفته باشد. این دگرگونی را از ناآشنایی مترجم ندانند، چه خاصیت تعبییر هر زبان در این گونه موارد با زبان دیگر متفاوت است و رعایت فصاحت گاه چنین تغییری را
رخصت می‌دهد.
تعلیقه ها که بر خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار نوشته شده- در روشن ساختن وضع اشخاص و یا اجتماع و یا معنی واژه‌ها و کاربرد آن و یا تاثیر گفتار امام در سرایندگان و نویسندگان- متضمن فایدت خواهد بود. جای این تعلیقه‌ها با گذاردن شماره در متن فارسی مشخص شده است. این تعلیقه‌ها در بخش پایانی کتاب قرار گرفته است.
همچنین مترجم می‌نویسد: «نخست می‌خواستیم تعلیقه‌ها را در پایان هر صفحه و یا لااقل در پایان هر خطبه قرار دهیم؛ اما چون مقرر شد که ترجمه فارسی برابر متن عربی قرار گیرد، تا خواننده به هنگام لزوم متن عربی را هم پیش چشم داشته باشد، نهادن آن تعلیقه‌ها در پایان صفحه برابری متن و ترجمه را به هم می‌زد و اگر تعلیقه‌ها در پایان هر خطبه نهاده می‌شد. ناهماهنگی در صفحه‌های کتاب پدید می‌گردید. بدین رو
ترجیح داده شد که تعلیقه نامه‌ها و سپس تعلیقه‌های کلمات قصار.»
بخش فهرست‌ها نیز در پایان کتاب قرار گرفته است.
متن موجود بر اساس متن نهج البلاغه شیخ
محمد عبده مفتی کشور مصر است. جزء در مواردی که خطا و یا نقصان آن متن مسلم است که به
شرح ابن ابی الحدید و یا نسخه
صبحی صالح مراجعه شده است. در شماره خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار بر اساس نسخه مرحوم صبحی صالح سود برده شده است. بدلیل این که
معجم المفهرس الفاظ نهج البلاغه که از سوی موسسه
انتشارات اسلامی تابع
جامعه مدرسین حوزه قم فراهم شده، بر اساس همین نسخه است.
کتاب و اینترنت
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور).
