نماز صبح (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از نمازهایی که در
آیات قرآن به آنان اشاره شده، «
نماز صبح» است.
نماز صبح،
از نمازهاى واجب يوميّه:
۱. «وَ لا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَيْكَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِكَ عَلَيْهِمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ؛
و كسانى را كه صبح و شام خدا را مى‌خوانند، و ذات پاک او را مى‌طلبند،
از خود دور مكن. نه چيزى
از حساب آنها بر توست، و نه چيزى
از حساب تو بر آنها. اگر آنها را طرد كنى،
از ستمکاران خواهى بود.» گفته شده: مقصود
از «بالغداوَة و العشى»
نماز صبح و
عصر است.
۲. «وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلِينَ؛
پروردگارت را در درون خود،
از روى تضرّع وخوف، آهسته وآرام، صبحگاهان وشامگاهان، ياد كن؛ و
از غافلان مباش.» گفته شده: مقصود
از «غدو»
نماز صبح است.
۳. «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى لِلذَّاكِرِينَ؛
در دو طرف روز، و اوايل شب،
نماز را برپا دار؛ چرا كه حسنات، سيّئات و آثار آنها را
از بين مى‌برند؛ اين تذكّرى است براى كسانى كه اهل تذكّرند.»بنابرقولى «طرفى النهار» شامل
نماز صبح مى‌شود.
۴. «أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ
قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ
قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً؛
نماز را
از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) برپادار؛ و همچنين
قرآن فجر (
نماز صبح) را؛ چرا كه
قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است.» مقصود
از «
قرآن الفجر»
نماز صبح است.
۵. «وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ
أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً؛
با كسانى باش كه پروردگار خود را صبح و شام مى‌خوانند، و تنها رضاى او را مى‌طلبند؛ و هرگز بخاطر زيورهاى دنيا، چشمان خود را
از آنها برمگير. و
از كسانى كه قلبشان را
از يادمان
غافل ساختيم و
از هواى نفس پيروى كردند، و كارشان افراطى است، اطاعت مكن.» براساس روايتى
از امام باقر و
امام صادق عليهماالسلام مورد آيه،
نماز است.
برخى آيه را شامل
نمازهاى پنجگانه دانسته‌اند.
۶. «... وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ ...؛
... و پيش
از طلوع آفتاب، و قبل
از غروب آن، تسبيح و حمد پروردگارت را به جا آور؛ و در ساعاتى
از شب و اطراف روز پرورردگارت را
تسبیح گوى....» منظور
از «سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ»
نماز صبح است.
۷. «فَسُبْحانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَ حِينَ تُصْبِحُونَ • وَ لَهُ الْحَمْدُ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِيًّا وَ حِينَ تُظْهِرُونَ؛
منزّه است خداوند به هنگامى كه شام مى‌كنيد و آنگاه كه صبح مى‌كنيد؛ و
حمد و ستايش در
آسمان‌ها و
زمین مخصوص اوست، و به هنگام عصر و هنگامى كه ظهر مى‌كنيد.» مقصود
از تسبيح
نماز و «حِينَ تُصْبِحُونَ»
نماز صبح است.
۸. «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ • وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ؛
در برابر آنچه آنها مى‌گويند شكيبا باش، و پيش
از طلوع آفتاب و پيش
از غروب تسبيح و حمد پروردگارت را بگوى، و در بخشى
از شب او را تسبيح كن، و بعد
از سجده‌ها.»
فضيلت اقامه
نماز صبح، در اول وقت و هنگام
طلوع فجر:
«أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ
قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ
قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً؛
نماز را
از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) برپادار؛ و همچنين
قرآن فجر (
نماز صبح) را؛ چرا كه
قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است.»
مراد
از «
قُرْآنَ الْفَجْرِ»
نماز صبح است و جمله «كانَ مَشْهُوداً» اقامه
نماز صبح در اول وقت است.
نماز صبح، مورد نظارت و گواهى
فرشتگان الهی:
«أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ
قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ
قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً؛
نماز را
از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) برپادار؛ و همچنين
قرآن فجر (
نماز صبح) را؛ چرا كه
قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است.»
براساس قول بعضى مفسران و روايتى
از امام صادق عليه‌السلام مقصود
از «مشهوداً» گواهى و نظارت ملائكه
شب و
روز بر
نماز صبح است.
اهمّيّت
قرائت قرآن، در
نماز صبح:
«أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ
قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ
قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً؛
نماز را
از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) برپادار؛ و همچنين
قرآن فجر (
نماز صبح) را؛ چرا كه
قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است.»
گفته شده: نامگذارى
نماز صبح به «
قرآن الفجر»
از باب استحباب كثرت قرائت
قرآن در آن است.
حکم نماز (قرآن) و
اوقات نماز (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۵۹، برگرفته از مقاله «نماز صبح»
