نقش رسانه‌ها در تربیت اخلاقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از جمله مقاصد رسانه‌ها: اطلاع‌رسانی،
تعلیم و
تربیت، اندیشه‌پروری (فرهنگ سازی)،
هدایت و راهنمایی، افزایش آگاهی‌ها و...می‌باشد، که البته باید در تمام این اهداف و مقاصد، اهداف تربیتی نهفته باشد.
گستردگی و تاثیر عناصر رسانه‌ای نظیر کتب، مجلات، مجموعه مطبوعاتی، صدا و سیما، ویدئو،
ماهواره و
اینترنت؛ امروزه بر کسی پوشیده نیست. پس رسانه‌ها می‌توانند در
تربیت جوانان نقش منفی، یا نقش مثبت ایفاء نمایند.
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) نیز در سخنان خویش به اهمیت رسانه‌ها
اشاره می‌فرمایند و رسانه‌ها را عامل تربیت
جوانان برمی‌شمارند.
بسیاری از یادگیری‌ها غیرمستقیم هستند و پایدارترین تربیت، تربیت غیر مستقیم و ضمنی است که در فیلم‌ها و سریال‌ها و داستان‌ها و...قابل مشاهده است. مثلاً شما داستان
های رادیو،
تلویزیون، فیلم
های سینمایی،
کتاب،
جراید، مجلات و...را در نظر بگیرید، قهرمان داستان
های شورانگیز به خصوص اگر در آن داستان‌ها جنبه
های دینی و هنری به خوبی به کار رفته باشد، فوق‌العاده در نظر
انسان اهمیت پیدا می‌کند و انسان می‌کوشد تمام خصوصیات زندگی خود را با وضع آنها منطبق سازد و کمتر کسی پیدا می‌شود که دارای
استقامت باشد و تحت تاثیر قرار نگیرد.
البته گاهی نیز انسان در لابه‌لای فیلم، داستان،
تبلیغات یا نوشته به صورت نا آگاهانه تاثیراتی می‌پذیرد که حتّی خودش هم متوجّه این تاثیر نمی‌گردد و به مرور تاثیرات آن در زندگی‌اش بروز می‌کند.
رسانه‌ها در ابعاد مختلف می‌توانند جوانان ما را تربیت نمایند:
این برخورد از چند طریق صورت می‌گیرد:
۱.دعوت به ارزش
های اخلاقی: رسانه‌ها می‌توانند با
دعوت به خوبی‌ها و ارزش
های اخلاقی جوانان را تربیت نمایند. این امر هم به صورت مستقیم مانند
سخنرانی، درس،
مقاله و...و هم به صورت غیر مستقیم مانند فیلم‌ها و برنامه
های دیگر حاصل می‌گردد.
۲.پرورش نیروی عقلانی: پرورش نیروی عقلانی یکی از راههای تربیت اخلاقی می‌باشد.
رسانه‌ها می‌توانند با دادن
بینش صحیح و
اصلاح نگرش غلط، نیروی عقلانی جوانان را بالا ببرند.
۳.روش عبرت آموزی: مثلاً رسانه‌ها با آگاه کردن جوانان نسبت به عواقب وخیم
فساد،
اعتیاد، بی‌بند و باری و...می‌توانند جوانان را تربیت نمایند.
۴.پرورش ایمان: ایمان و
اعتقاد به خداوند، اولین اصل تربیتی و مهم‌ترین بنای اساسی در جهان‌بینی و نظام فکری در تعلیم و تربیت انسان است.
ایمان و اعتقاد سبب تصحیح رفتار،
تهذیب اخلاق،
تزکیه نفس و پیشرفت و تعالی و
رستگاری و
خوشبختی انسان می‌شود، همین اصل بود که
یقین را در
سلمان،
شجاعت را در
ابوذر، استقامت را در
بلال و
انفاق و
ایثار را در
خدیجه (سلام‌الله‌علیها) و...جلوه‌گر می‌ساخت.
بدین ترتیب رسانه‌ها می‌توانند با برنامه
های مختلف ایمان جوانان را پرورش داده و آنان را تربیت نمایند.
۱.آموزش و تصحیح رفتارهای اجتماعی: رسانه‌ها می‌توانند با برنامه
های مختلف و به صورت مستقیم و غیر مستقیم، نحوه رفتارهای اجتماعی را به جوانان بیاموزد و رفتارهای غلط اجتماعی را در جوانان تصحیح نماید.
آداب معاشرت و
مهارت
های روابط اجتماعی را بر اساس بینش الهی و انسانی به آنها
آموزش دهد.
۲.تربیت انسان به لحاظ سیاسی: در جنبه
های سیاسی می‌تواند با دادن آگاهی
های سیاسی و ایجاد
قدرت تحلیل مسائل، جوانان را تربیت نمایند و خطرهای سیاسی و اغفال
های سیاسی‌ای را که در کمین جوانان است را به آنها گوشزد کند.
۳.تربیت انسان به لحاظ اقتصادی: رسانه‌ها می‌توانند با دادن بینش
های لازم، جوانان را در این زمینه تربیت نمایند، همان‌گونه که با دادن نگرش غلط و ایجاد اشتهای کاذب می‌توانند از آنها سوء استفاده کنند.
بنابراین رسانه‌ها می‌توانند در تربیت صحیح جوانان نقش اساسی ایفاء نمایند و همچنین می‌توانند با برنامه
های نامناسب خود موجب رفتارهای نامناسب جوانان گردند و آنها را غلط تربیت بنمایند و این امر باعث حساسیت
رسانه‌ها می‌گردد. در کل زندگی انسان ابعاد مختلفی روان‌شناختی، عاطفی، سیاسی، اقتصادی، عبادی، اجتماعی و...دارد. رسانه‌ها باید در هر زمینه به انسان‌ها بینش‌هایی دهد و از طریق آموزش دروس و بررسی مشکلات جوانان و ارائه راه‌حل‌ها،
مهارت‌ها و نیازهای زندگی (مادی و معنوی) به پرورش ابعاد مختلف
انسان بپردازند و انسان را نسبت به اهداف زندگی آگاه‌تر سازند و با چاه‌ها و خطرهای
راه آشنا سازند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نقش رسانه‌ها در تربیت اخلاقی »، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۲۶.
