• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نفس مطمئنه‌ (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



نفس ناطقه را به اعتبار اينكه متجلّى به فضايل و خالى از رذايل است و با مقتضيّات شهوات در معارضه است، مطمئنّه مى‌گويند. نفس مطمئنّه تارك هوای نفسانی و لذّات فانيه دنیا است و راضيه و مرضيّه مى‌باشد و با نور دل نورانيّت آن كامل مى‌گردد، به‌گونه‌اى كه صفات ناپسند را رها مى‌كند و به اخلاق پسنديده متخلّق مى‌شود و به جهت آرامش و سکون آن به حق‌
[۱] ابن عربی، فرهنگ اصطلاحات عرفانى، ص ۷۶۸.
[۲] مبانى عرفان و احوال عارفان، ص ۸۶۹.
[۳] روزبهان، شرح شطحيّات، ص ۳۴۰.
و بر اثر ایمان‌ نفس مطمئنّه ناميده مى‌شود.





۱.۱ - رضايت از خدا

نفس مطمئنّه داراى مقام خشنودی از خداوند:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي.

۱.۲ - رضايت خدا

نفس مطمئنّه برخوردارى از خشنودی و رضایت خداوند:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ‌ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي.

۱.۳ - عنايت خاصّ‌

نفس مطمئنّه بهره‌مند از عنايات خاصّ خداوند:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي.


••• بشارت به نفس مطمئنّه، هنگام مرگ، به ورود در زمره بندگان و بهشت خاصّ خداوند:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. اين سخن، هنگام مرگ به نفس مطمئنّه گفته مى‌شود.

••• بشارت به نفس مطمئنّه، هنگام مرگ، به خشنودى خدا از آن:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.

••• رسيدن به مقام رضا و راضى بودن به قضای حق، از بشارت‌های الهی به نفس مطمئنّه:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.


بهشت پاداش نفس مطمئنّه:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. مراد از «راضيّة مرضيّة» خشنودى آن به پاداش‌پروردگار است.


••• تکریم پروردگار نسبت به نفس مطمئنّه:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. خطاب در آيات شريفه از قبيل «ثناء و تطمين» است.

••• خطاب مهرآميز خداوند با نفس مطمئنّه:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. اين خطاب، خطابى مهرآميز از مصدر رحمانى و رحيمى پروردگار به نفس مطمئنّه است.
[۲۳] مخزن العرفان، ج ۱۵، ص ۱۳۷.



••• دعوت خداوند از صاحبان نفس مطمئنّه، به حضور در ساحت قرب خويش:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.

••• دعوت خداوند به وارد شدن نفس مطمئنّه، در رحمت خاصّ الهى:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي‌. مقصود از «فادخلى فى عبادى وادخلى جنّتى» داخل شدن در رحمت خاصّ خداوند است.

••• دعوت پروردگار از نفس مطمئنّه، به وارد شدن در زمره محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌بیت او:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي. مقصود از «عبادى» محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله و اهل‌بيت عليهم‌السلام او است.

••• دعوت خداوند از نفس مطمئنّه، هنگام رهسپار شدن مردم به سوى بهشت يا جهنّم:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. اين خطاب، به صاحب نفس مطمئنّه، در موقع گسيل شدن مردم به سوى بهشت يا جهنّم است.

••• دعوت خداوند از نفس مطمئنّه، هنگام مرگ:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. از ابی‌صالح نقل شده است: اين خطاب، موقع مرگ صاحب نفس مطمئنّه است.

••• دعوت خداوند از صاحبان نفس مطمئنّه، براى ورود به بهشت خاصّ خود:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي‌. در روايات حسین بن علی علیهماالسلام شأن نزول آيات، «حمزة بن عبدالمطلب» ذكر شده است. علی علیه‌السلام. حضرت محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله. «مؤمن» صاحب نفس مطمئنّه ياد شده است.


••• تكريم خداوند از صاحبان نفس مطمئنّه، در قیامت:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي‌ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي.

••• برخى انسانها داراى نفسى آرام و فارغ از دغدغه‌هاى خاطر، در قيامت:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. نفس مطمئنّه آن است كه با ذکر خداوند و يا با تحصيل فضایل اخلاقی و عقايد صحيح به آرامش رسيده باشد.

••• شمول جلوه‌هاى ربوبیّت خداوند به صاحبان نفس مطمئنّه، در قيامت:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.

••• صاحبان نفس مطمئنّه، شايسته حضور نزد خداوند، در قيامت:
يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى‌ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً.


۱. ابن عربی، فرهنگ اصطلاحات عرفانى، ص ۷۶۸.
۲. مبانى عرفان و احوال عارفان، ص ۸۶۹.
۳. روزبهان، شرح شطحيّات، ص ۳۴۰.
۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص ۷۴۲.    
۵. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۶. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۷. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۸. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۴۲.    
۱۰. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۱۱. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    
۱۲. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۱۳. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    
۱۴. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۱۵. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    
۱۶. فجر/سوره۸۹، آیه۳۰.    
۱۷. زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر، ج ۳۰، ص ۲۳۹.    
۱۸. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل، ج ۳، ص ۴۸۴.    
۱۹. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۲۰. قطب، محمد، فی ظلال القرآن، ج ۶، ص ۳۹۰۷.    
۲۱. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۷۵۲.    
۲۲. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۲۳. مخزن العرفان، ج ۱۵، ص ۱۳۷.
۲۴. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۲۵. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    
۲۶. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۲۷. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل، ج ۳، ص ۴۸۴.    
۲۸. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۲۹. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج ۵، ص ۵۷۷.    
۳۰. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۳۱. ابن جزی، محمد بن احمد، التسهیل لعلوم التنزیل، ج ۲، ص ۴۸۲.    
۳۲. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۳۳. ابن جزی، محمد بن احمد، التسهیل لعلوم التنزیل، ج ۲، ص ۴۸۲.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص ۷۴۲.    
۳۵. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۳۶. فجر/سوره۸۹، آیه۳۰.    
۳۷. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج ۵، ص ۵۷۷.    
۳۸. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور، ج ۸، ص ۵۱۴.    
۳۹. حسینی بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۶۵۷.    
۴۰. شرف الدین، عبدالحسین، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص ۷۶۹.    
۴۱. حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۴۲۹.    
۴۲. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور، ج ۸، ص ۵۱۴.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج ۲، ص ۷۸۶.    
۴۴. فجر/سوره۸۹، آیات۲۷-۳۰.    
۴۵. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۴۶. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    
۴۷. قمی نیشابوری، حسن بن محمد، تفسیر غرائب القرآن، ج ۶، ص ۴۹۹.    
۴۸. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۴۹. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    
۵۰. فجر/سوره۸۹، آیه۲۷.    
۵۱. فجر/سوره۸۹، آیه۲۸.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۳۶۰، برگرفته از مقاله «نفس مطمئنه».    


رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نفس




جعبه ابزار