نفس لوّامه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نفس لوّامه: (بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ) «نفس لوّامه» كه در آيات مورد بحث به آن اشاره شده، روحى است بيدار و نسبتاً آگاه، هر چند هنوز در برابر
گناه مصونيت نيافته، گاه لغزش پيدا مى‌كند و در دامان گناه مى‌افتد اما كمى بعد بيدار مى‌شود،
توبه مى‌كند و به مسير سعادت باز مى‌گردد، انحراف درباره او كاملًا ممكن است، ولى موقتى است نه دائم، گناه از او سر مى‌زند، اما چيزى نمى‌گذرد كه جاى خود را به
ملامت و سرزنش و توبه مى‌دهد. اين همان چيزى است كه از آن به عنوان
«وجدان اخلاقى» ياد مى‌كنند، در بعضى از انسان‌ها بسيار قوى و نيرومند است و بعضى بسيار ضعيف و ناتوان، ولى به هر حال، در هر انسانى وجود دارد، مگر اين كه با كثرت گناه آن را به كلّى از كار بيندازد.
(وَ لَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ) (و سوگند به نفس ملامتگر (و وجدان بيدار كه رستاخيز حق است)!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: منظور از نفس لوامه نفس مؤمن است، كه همواره در دنيا او را به خاطر گناهانش و سرپيچى از اطاعت خدا ملامت مى‌كند، و در روز قيامت سودش مى‌رساند. بعضى
گفته‌اند: منظور از نفس لوامه جان آدمى است، چه انسان مؤمن صالح، و چه انسان كافر فاجر، براى اينكه هر دوى اين جانها آدمى را در قيامت ملامت مى‌كنند، نفس كافر، كافر را ملامت مى‌كند، به خاطر اينكه كفر و فجورش، و نفس مؤمن، مؤمن را ملامت مى‌كند، به خاطر كمى اطاعتش، و اينكه در صدد بر نيامد خيرى بيشتر كسب كند. بعضى گفته‌اند: مراد از نفس لوامه تنها نفس كافر است كه در قيامت او را به خاطر كفر و معصيتى كه در دنيا مرتكب شده ملامت مى‌كند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نفس لوّامه»، ص۵۹۳.
