نطق پرندگان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در آياتى كه پيش از اين دربارۀ آن‌ها سخن گفتيم
و آياتى كه بعد از آن‌ها در داستان «
هدهد»
و «
سلیمان» در
سوره نمل آمده، صريحا
اشاره به
نطق پرندگان
و ميزانى از
درک و شعور براى آنان شده است.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
بى‌شک پرندگان - مانند ساير حيوانات - در حالات مختلف صداهاى گوناگونى از خود ظاهر مى‌سازند كه با دقت
و بررسى مى‌توان از
نوع صدا به
وضع حالات آن‌ها پى برد، كدام صدا مربوط به حالات خشم است
و كدام
رضا، كدام صدا
دلیل بر گرسنگى است
و كدام نشانۀ تمنّا، با كدام صدا بچه‌هاى خود را فرامى‌خواند
و با كدام صدا آن‌ها را از بروز حادثۀ وحشتناكى
خبر مى‌دهد.
اين قسمت از صداى پرندگان، مورد هيچ‌گونه
شک و ترديد نيست
و همه كم‌وبيش با آن آشنا هستيم؛ ولى آيات
سوره نمل ظاهرا مطلبى بيش از اين را بيان مى‌كند، بحث از سخن گفتن آنان به
نحو مرموزى است كه مطالب دقيق‌ترى در آن منعكس است
و بحث از تفاهم
و گفتگوى آن‌ها با يک انسان است.
گرچه اين معنى براى بعضى عجيب مى‌آيد، ولى باتوجه به مطالب مختلفى كه دانشمندان در كتاب‌ها نوشته‌اند
و مشاهدات شخصى بعضى در مورد پرندگان مطلب عجيبى نيست.
اطلاعات حيوانات از وضع نوزادان آيندۀ خود، پيش‌بينى آن‌ها دربارۀ وضع
هوا يا وقوع
زلزله،
تربیت و تعليم آن‌ها، كارهاى شگفت‌آور مورچگان
و زنبوران
عسل، اطلاعات فوق‌العاده پرندگان مهاجر در مسير
قطب شمال و جنوب
و همچنين آگاهى ماهيان آزاد از نظر مهاجرت در اعماق
درياها،
وجود حواس فوق العاده در حيوانات همچون دست‌گاه رادار مانند شب‌پره
و شامۀ بسيار قوى بعضى از حشرات
و ديد نيرومند بعضى از پرندگان، براى همۀ ما اعجاب‌انگيز است با اين حال جاى تعجب نيست كه آن‌ها تكلم مخصوصى نيز داشته باشند
و بتوانند با كسى كه از الف‌باى كلام آن‌ها آگاه است، سخن بگويند.
در آيات
قرآن به عناوين مختلف به اين
امر اشاره شده است از جمله در آيۀ ۳۸
سوره انعام مى‌خوانيم:
(وَ ما مِنْ دَابَّةٍ في اَلْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ.) «هيچ جنبنده‌اى در زمين
و پرنده‌اى كه در هوا با دو بال خود پرواز مى‌كند نيست مگر اين‌كه امّتهايى همانند شما هستند.»
در روايات اسلامى نيز مطالب زيادى
وجود دارد كه بيان‌گر نطق حيوانات
و مخصوصا پرندگان است
و حتى براى هر يک از آن‌ها سخنى شعار مانند نقل شده است كه شرح آن‌ها به درازا مى‌كشد.
در روايتى از
امام صادق (علیه‌السلام) مى‌خوانيم كه
امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) به
ابن عباس فرمود:
«
خداوند سخن گفتن پرندگان را به ما آموخت همان‌گونه كه به سليمان بن داود،
و سخن گفتن هر جنبنده‌اى را در
خشكى و دريا.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «منطق»، ج۴، ص ۴۷۲.
