نص (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلام آشکار در معنای واحد، بدون احتمال خلاف و
تاویل را نص گویند.
الفاظ
قرآن کریم به لحاظ
صراحت محتوا و عدم آن یا «نص» است یا «ظاهر».
«نص» در
لغت به معنای
آشکار ، آشکارشدن و آشکارکردن، و در
اصطلاح ، کلامی صریح و آشکار است که احتمال خلاف و تاویل در آن نباشد و جز یک معنا از آن بر نیاید؛ به طوری که غیر آن معنا در کلام احتمال داده نمی‌شود.
اگر کلام دارای یکی از دو یا چند معنا است که بر دیگر معانی ترجیح دارد، احتمال راجح را «ظاهر» گویند.
بنابراین نص قرآنی، آیه‌ای است که نسبت به معنای مقصود، صریح الدلاله باشد؛ مانند آن که میان دو امر متشابه، معین کند کدام خوب و کدام بد است؛ مانند: (... وَاَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا...).
متکلمان گفته‌اند وجود نص در
قرآن و
سنّت ، بسیار کم است؛ ولی
امام الحرمین می‌گوید:
غرض از نص، معنای قطعی مستقل است که هیچ گونه جهات احتمال و تاویل در آن راه نیابد، و این گرچه در صورت رجوع به معنای لغوی، کم حاصل می‌شود، اما با قرائن حالیه و مقالیه زیاد خواهد بود.
سیوطی برای نص، به آیه ۱۹۶ بقره مثال می‌زند:(... فَصِیَامُ ثَلاثَةِ اَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ اِذَا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کَامِلَةٌ...)
که از این
آیه به جز اتمام ده روز روزه، معنای دیگری فهمیده نمی‌شود.
به گفته
فخر رازی و
طیبی ، نص و ظاهر از اقسام محکم هستند.
ظاهر .
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نص».
