نِصاب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نِصاب (به کسر نون) از
واژگان نهج البلاغه به معنای اصل، اول هر چيز، معيار و مرجع است.
اِنْتَصاب (به کسر الف، سکون نون و فتح تاء) به معنای راست بودن است.
نَصيب (به فتح نون) به معنای سهم و حصّه است.
نِصاب:
به معنای اصل، اول هر چيز، معيار و مرجع است.
اِنْتَصاب: به معنای راست بودن است.
نَصيب: به معنای سهم و حصّه است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در
ملامت بیعت‌شکنان (
ناکثین) فرمود:
«أَلاَ و إِنَّ الشَّيْطانَ قَدْ ذَمَّرَ حِزْبَهُ، وَ اسْتَجْلَبَ جَلَبَهُ، ليَعُودَ الجَوْرُ إِلَى أَوْطانِهِ وَ يَرْجِعَ الباطِلُ إِلَى نِصابِهِ.» «بدانيد:
شیطان گروه خود را بر انگيخته و از نيروهاى خود سوق شدن خواسته، تا ظلم به جايگاه‌هاى خود و باطل به اصل خود برگردد.»
(شرح‌های خطبه:
)
يعنى حكومت عدل برود و حكومت جور بر سر كار بیاید.
چنان‌كه حضرت درباره
دین اسلام می‌فرمايد:
«وَ لاَ عِوَجَ لاِنْتِصابِهِ، وَ لاَ عَصَلَ فِي عُودِهِ، وَ لاَ وَعَثَ لِفَجَّهِ» «راستى آن‌را كجى نيست شاخه آن خم نمى‌شود، در راه آن صعوبت وجود ندارد.»
(شرح‌های خطبه:
)
چنان‌كه حضرت علی (علیه‌السلام) فرمود:
«وَ لاَ حاجَةَ لله فيمَنْ لَيْسَ لله في نَفْسِهِ وَ مالِهِ نَصيبٌ» گويا منظور از عدم حاجت عدم اعتنا است يعنى: «خدا اعتنایى ندارد به كسى كه نه بدنش براى خدا عمل مى‌كند، و نه مالش در راه خدا خرج مى‌شود.»
(شرح‌های حکمت:
)
حضرت به
خوارج يا ناكثين فرموده:
«فَلاَ تَكُونُوا أَنْصابَ الْفِتَنِ، وَ أَعْلاَمَ الْبِدَعِ، وَ الْزَمُوا ما عُقِدَ عَلَيْهِ حَبْلُ الْجَمَاعَةِ» (سعى كنيد شما پرچم فتنه‌ها و نشانه بدعت‌ها نباشيد، آن‌چه را كه پيوند جماعت بر آن گره خورده و اركان اطاعت بر آن بنا شده رها مسازيد.)
(شرح‌های خطبه:
)
انصاب به معنى هدف‌ها است كه نصب شده‌اند، يعنى هدف‌هاى فتنه‌ها و نشانه‌هاى بدعت نباشيد و بر آن‌چه ريسمان مردم بسته شده (اطاعت به رهبرى) بپيونديد.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نصاب»، ج۲، ص۱۰۴۰.
