• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نص (علوم قرآنی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلام آشکار در معنای واحد، بدون احتمال خلاف و تاویل را نص گویند.



الفاظ قرآن کریم به لحاظ صراحت محتوا و عدم آن یا «نص» است یا «ظاهر».


«نص» در لغت به معنای آشکار ، آشکارشدن و آشکارکردن، و در اصطلاح ، کلامی صریح و آشکار است که احتمال خلاف و تاویل در آن نباشد و جز یک معنا از آن بر نیاید؛ به طوری که غیر آن معنا در کلام احتمال داده نمی‌شود.

۲.۱ - ظاهر

اگر کلام دارای یکی از دو یا چند معنا است که بر دیگر معانی ترجیح دارد، احتمال راجح را «ظاهر» گویند.

۲.۲ - صریح الدلاله

بنابراین نص قرآنی، آیه‌ای است که نسبت به معنای مقصود، صریح الدلاله باشد؛ مانند آن که میان دو امر متشابه، معین کند کدام خوب و کدام بد است؛ مانند: (... وَاَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا...).


متکلمان گفته‌اند وجود نص در قرآن و سنّت ، بسیار کم است؛ ولی امام الحرمین می‌گوید: غرض از نص، معنای قطعی مستقل است که هیچ گونه جهات احتمال و تاویل در آن راه نیابد، و این گرچه در صورت رجوع به معنای لغوی، کم حاصل می‌شود، اما با قرائن حالیه و مقالیه زیاد خواهد بود.

۳.۱ - مثال

سیوطی برای نص، به آیه ۱۹۶ بقره مثال می‌زند:(... فَصِیَامُ ثَلاثَةِ اَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ اِذَا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کَامِلَةٌ...) که از این آیه به جز اتمام ده روز روزه، معنای دیگری فهمیده نمی‌شود.
به گفته فخر رازی و طیبی ، نص و ظاهر از اقسام محکم هستند.
[۸] سجادی، جعفر، ۱۳۰۳ -، فرهنگ معارف اسلامی، ج۴، ص۴۵۹..
[۹] سجادی، جعفر، ۱۳۰۳ -، فرهنگ معارف اسلامی، ج۴، ص۱۵۸.
[۱۰] ولایی، عیسی، ۱۳۲۹ -، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۳۵۷.



ظاهر .


۱. بقره/سوره۲، آیه۲۷۵.    
۲. بقره/سوره۲، آیه۱۹۶.    
۳. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۰۴.    
۴. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۹.    
۵. صالح، صبحی، ۱۹۲۶ -، مباحث فی علوم القرآن، ص (۳۱۱-۳۱۵).    
۶. صالح، صبحی، ۱۹۲۶ -، مباحث فی علوم القرآن، ص۲۸۲.    
۷. حکیم، محمد باقر، ۱۳۱۸- ۱۳۸۲، علوم القرآن، ص۱۷۲.    
۸. سجادی، جعفر، ۱۳۰۳ -، فرهنگ معارف اسلامی، ج۴، ص۴۵۹..
۹. سجادی، جعفر، ۱۳۰۳ -، فرهنگ معارف اسلامی، ج۴، ص۱۵۸.
۱۰. ولایی، عیسی، ۱۳۲۹ -، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۳۵۷.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نص».    




جعبه ابزار