نزهة الطرف فی علم الصرف (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«نزهة الطرف فی علم الصرف»، تألیف آیت‌الله سید محمدتقی حسینی جلالی است.
«نزهة الطرف فی علم الصرف»، تألیف آیت‌الله سید محمدتقی حسینی جلالی، با تحقیق سید قاسم جلالی، کتابی است که پیرامون مباحث صرفی نوشته شده است.
کتاب، به
زبان عربی و در سال ۱۳۹۷ ق، به نگارش درآمده است.
کتاب با دو مقدمه مفصل از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در سی و چهار باب و یک خاتمه تنظیم شده است.
تمرکز نویسنده در تألیف کتاب بر سهولت و وضوح عبارات، تبویب مطالب و زینت ابواب به تمارین نافع و پراهمیت و جداول سودمند در تصریف
افعال، بوده است. همچنین وی در ایراد شواهد، بر ذکر آیات قرآنی و
روایات شریف اعتماد کرده و از اشعار،
حکم و... نیز سود برده است.
اثر حاضر از جمله کتب سودمند و باارزشی شمرده می‌شود که نتیجه تلاش‌های بسیار و موفقیت‌آمیز نویسنده در
علم صرف می‌باشد.
مؤلف در تدوین مطالب، از اسلوبی جدید، روشی مبتکرانه و طریقی جدید در طرح مطالب و بسط آن‌ها بهره برده، به‌گونه‌ای که تفهیم مطالب را آسان نموده است.
در مقدمه محقق، پس از مقایسه بین مدارس نحو و صرف بصره، کوفه، بغداد و اندلس، زندگی‌نامه نسبتا مفصلی از نویسنده ارائه و در نهایت، مطالبی پیرامون کتاب عرضه شده است.
مقدمه نویسنده به ارائه مطالبی پیرامون علم صرف اختصاص یافته و در آن با تعریف علم صرف، واضع، استمداد، غرض، فایده، موضوع، مسائل، میزان صرفی و وجه تسمیه آن، آشنا خواهیم شد.
نویسنده در باب اول، به بحث از کلمه، تقسیمات و اصول آن و در باب دوم، به تقسیمات
فعل پرداخته است. از جمله این تقسیمات عبارتند از: صحیح و غیر صحیح( معتل، مهموز، مضاعف)، معلوم و مجهول و لازم و متعدی.
در باب سوم، به اصل
فعل و مشتقات آن و در باب چهارم، به
فعل ماضی و حکم، کیفیت بنا و اصل آن، پرداخته شده است.
باب پنجم نیز به
فعل مضارع، علامت، حکم و اصل آن و باب ششم، به
اعراب فعل مضارع، اختصاص یافته است.
در باب هفتم، تعریف
فعل امر، قاعده
اعلال و
اشتقاق فعل امر مخاطب و کیفیت اشتقاق
فعل امر حاضر و در باب هشتم، مباحث مربوط به
ثلاثی و رباعی مجرد و
مزید آمده است که از جمله مباحث آن می‌توان به قاعده
شناخت مجرد از
مزید؛ ابواب
فعل ثلاثی مجرد و
مزید و ابواب
فعل رباعی مجرد و
مزید اشاره نمود.
در باب نهم، با اوزان
اسم (که عبارتند از
ثلاثی، رباعی و خماسی) و در باب دهم، با مباحث مربوط به معتل آشنا خواهیم شد.
====ابواب دیگر===
مباحثی که در سایر ابواب
کتاب، بدان پرداخته شده، به ترتیب عبارتند از: مضاعف؛
فعل معلوم و مجهول؛
فعل لازم و متعدی؛ مصدر؛
اسم فاعل؛
اسم مفعول؛ صفت مشبهه؛
افعل التفضیل؛ اسم مکان و زمان؛ مره، تکرار و نوع؛
اسم آلت؛ صیغه مبالغه و
احکام آن؛
فعل تعجب؛
افعال ناقصه؛
افعال قلوب؛ باب اعلم، اری و ملحقات آن‌ها؛
افعال مقاربه؛
افعال مدح و ذم؛ اشتغال؛
تنازع؛
فعل جامد؛ نون تأکید ثقیله و خفیفه و
ادغام.
در خاتمه نیز مطالبی پیرامون نسبت،
تصغیر و
اعلال، عنوان گردیده است.
فهرست
آیات،
احادیث،
اشعار، جداول و مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر
ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی کلمات و عبارات متن داده شده است.
نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.
