نزهة الطرف فی علم الصرف (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«
نزهة الطرف فی علم الصرف»، تألیف آیتالله سید محمدتقی حسینی جلالی است.
«
نزهة الطرف فی علم الصرف»، تألیف آیتالله سید محمدتقی حسینی جلالی، با تحقیق سید قاسم جلالی، کتابی است که پیرامون مباحث صرفی نوشته شده است.
کتاب، به
زبان عربی و در سال ۱۳۹۷ ق، به نگارش درآمده است.
کتاب با دو مقدمه مفصل از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در سی و چهار باب و یک خاتمه تنظیم شده است.
تمرکز نویسنده در تألیف کتاب بر سهولت و وضوح عبارات، تبویب مطالب و زینت ابواب به تمارین نافع و پراهمیت و جداول سودمند در تصریف افعال، بوده است. همچنین وی در ایراد شواهد، بر ذکر آیات قرآنی و
روایات شریف اعتماد کرده و از اشعار،
حکم و... نیز سود برده است.
اثر حاضر از جمله کتب سودمند و باارزشی شمرده میشود که نتیجه تلاشهای بسیار و موفقیتآمیز نویسنده در
علم صرف میباشد.
مؤلف در تدوین مطالب، از اسلوبی جدید، روشی مبتکرانه و طریقی جدید در طرح مطالب و بسط آنها بهره برده، بهگونهای که تفهیم مطالب را آسان نموده است.
در مقدمه محقق، پس از مقایسه بین مدارس نحو و صرف بصره، کوفه، بغداد و اندلس، زندگینامه نسبتا مفصلی از نویسنده ارائه و در نهایت، مطالبی پیرامون کتاب عرضه شده است.
مقدمه نویسنده به ارائه مطالبی پیرامون علم صرف اختصاص یافته و در آن با تعریف علم صرف، واضع، استمداد، غرض، فایده، موضوع، مسائل، میزان صرفی و وجه تسمیه آن، آشنا خواهیم شد.
نویسنده در باب اول، به بحث از کلمه، تقسیمات و اصول آن و در باب دوم، به تقسیمات فعل پرداخته است. از جمله این تقسیمات عبارتند از: صحیح و غیر صحیح( معتل، مهموز، مضاعف)، معلوم و مجهول و لازم و متعدی.
در باب سوم، به اصل فعل و مشتقات آن و در باب چهارم، به فعل ماضی و حکم، کیفیت بنا و اصل آن، پرداخته شده است.
باب پنجم نیز به فعل مضارع، علامت، حکم و اصل آن و باب ششم، به
اعراب فعل مضارع، اختصاص یافته است.
در باب هفتم، تعریف فعل امر، قاعده
اعلال و
اشتقاق فعل امر مخاطب و کیفیت اشتقاق فعل امر حاضر و در باب هشتم، مباحث مربوط به ثلاثی و رباعی مجرد و مزید آمده است که از جمله مباحث آن میتوان به قاعده
شناخت مجرد از مزید؛ ابواب فعل ثلاثی مجرد و مزید و ابواب فعل رباعی مجرد و مزید اشاره نمود.
در باب نهم، با اوزان
اسم (که عبارتند از ثلاثی، رباعی و خماسی) و در باب دهم، با مباحث مربوط به معتل آشنا خواهیم شد.
====ابواب دیگر===
مباحثی که در سایر ابواب
کتاب، بدان پرداخته شده، به ترتیب عبارتند از: مضاعف؛ فعل معلوم و مجهول؛ فعل لازم و متعدی؛ مصدر؛
اسم فاعل؛
اسم مفعول؛
صفت مشبهه؛ افعل التفضیل؛ اسم مکان و زمان؛ مره، تکرار و نوع؛
اسم آلت؛ صیغه مبالغه و
احکام آن؛ فعل تعجب؛ افعال ناقصه؛ افعال قلوب؛ باب اعلم، اری و ملحقات آنها؛ افعال مقاربه؛ افعال مدح و ذم؛ اشتغال؛
تنازع؛ فعل جامد؛ نون تأکید ثقیله و خفیفه و
ادغام.
در خاتمه نیز مطالبی پیرامون نسبت،
تصغیر و
اعلال، عنوان گردیده است.
فهرست
آیات،
احادیث،
اشعار، جداول و مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقیها علاوه بر
ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی کلمات و عبارات متن داده شده است.
نرمافزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.