نَبْع (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَبْع (به فتح نون و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای جوشیدن
آب از چشمه است.
این لفظ دو بار در قرآن مجید آمده است.
مشتقات
نَبْع که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
یَنْبُوعاً (به سکون نون و ضم باء) به معناى چشمه‌اى است كه آبش خشك نمى‌شود؛
یَنابِیع (به کسر باء) به معناى آن جايى است كه آب از آن مى‌جوشد.
نَبْع به معنای جوشیدن آب از چشمه است.
جوشیدن آب از چشمه
«نَبَعَ الماءُ نَبْعاً: خرج من العین» یَنْبُوع را هم چشمه و هم جدول پر آب گفته‌اند چنان‌که در
قاموس و
اقرب آمده
ولی در
صحاح و
مجمع فقط
عین الماء فرموده‌اند.
جمع آن یَنَابِیع است.
به مواردی از
نَبَع که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْاَرْضِ یَنْبُوعاً) «گفتند: به تو
ایمان نیاوریم تا به ما در زمین چشمه‌ای جاری کنی»
(اَ لَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسَلَکَهُ یَنابِیعَ فِی الْاَرْضِ ثُمَّ یُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً مُخْتَلِفاً اَلْوانُهُ) «آیا ندانستی که خدا از
آسمان آب نازل کرد و آن‌را در چشمه‌هایی وارد نمود و سپس به وسیله آن کشت رنگارنگ را می‌رویاند»
اگر منظور از «ینابیع» فقط چشمه‌ها و چاه‌ها باشد منظور آن است که از آسمان نازل گردید و در زمین فرو رفت و به وسیله قنات و چاه کندن در دسترس مردم قرار گرفت ولی ظاهرا منظور هر منبع آب است اعمّ از رودخانه‌ها و قنوات و غیره چنان‌که در مجمع البیان فرموده است.
نظیر
(وَ اَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَاَسْکَنَّاهُ فِی الْاَرْضِ) (و از آسمان، آبى به اندازه معين فرو فرستاديم؛ و آن را در زمين در جايگاه مخصوصى ساكن نموديم)
این لفظ دو بار در قرآن مجید آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نبع»، ج۷، ص۱۱.
