ناودان طلا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ناودان طلا که روی بام
کعبه به سمت درون
حجر اسماعیل نصب شده مورد علاقه خاص مردم است. این علاقه به ویژه در وقت آمدن نزولات آسمانی و در حالی که
باران از آنجا به داخل حجر می ریزد، آشکار می‌شود، به طوری که اگر ماموران مراقبت نکنند، ممکن است کسانی زیر دست و پا له شده از بین بروند.
در
روایات آمده است: دعای کسی در زیر این ناودان رد نمی شود؛ از این رو، نسبت به آن سفارش زیاد شده است.
ناودان
کعبه در جهت شمال کعبه قرار دارد و
آب باران بام کعبه به واسطه آن به درون حجر اسماعیل می ریزد، این آب برای شفای بیماران مؤثر است. چنانچه نقل شده است: آب ناودان کعبه، بیمار را
شفا می دهد.
برقی رحمة‌الله‌علیه به اسنادش از
صارم نقل می کند: یکی از برادران ما در
مکه بیمار شد و آنقدر بیماری او شدت گرفت که به حالت
احتضار افتاد.
امام صادق علیه‌السلام را در راه دیدم حضرت فرمود: صارم، فلانی چگونه است؟ گفتم: در حال جان دادن است. فرمود: اگر من به جای تو می‌بودم به او آب میزاب می خورانیدم. به جستجوی آب رفتم، ولی فایده نداشت؛ چون کسی آن را نداشت. در این حال بودم که ناگهان ابری نمایان شد و
رعد و برقی زد و باران آغازیدن گرفت. به
مسجد آمدم، کسی را یافتم که ظرفی داشت. به او یک
درهم دادم و ظرف را از وی ستاندم و مقداری آب ناودان را فراهم کرده، به سرعت سراغ او رفتم و آب میزاب را به وی خورانیدم. چیزی نگذشت که سلامتی خود را باز یافت.
در کتاب‌های فقهی، محراب
معصوم یکی از راه‌های تشخیص
قبله معرفی شده است.
محقق کرکی در
جامع المقاصد می‌گوید: ... محراب
پیامبر صلیاللهعلیهوآله وسلم در
مسجدالنبی ساخته خود اوست و او معصوم و مصون از خطا و اشتباه است. و از پیامبر خدا صلیاللهعلیهوآله وسلم نقل است که فرمود: محرابی علی المیزاب؛ محراب من در مقابل ضلع ناودان (کعبه) است.
امام باقر علیه‌السلام هرگاه به ناودان نگاه می کرد می‌گفت: «اللهم اعتق رقبتی من النار، و اوسع علی من رزقک الحلال، و ادرا عنی شر فسقة الجن و الانس، و ادخلنی الجنة برحمتک».
شیخ کلینی رحمة‌الله‌علیه از
ابوبلال مکی نقل کرده است که می گوید:
امام صادق علیه‌السلام را دیدم که داخل حجر شده و در فاصله دو
ذراع از کعبه مشغول به
نماز شد. عرض کردم: من تاکنون هیچ یک از
اهل بیت شما را ندیده‌ام که در رو به روی ناودان نماز بخواند! حضرت فرمود: اینجا محل نماز
شبر و
شبیر فرزندان
هارون است. پس معلوم می شود که بهترین جای حجر زیر ناودان است.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «زیر ناودان جایگاه
جبرئیل است و جبرئیل از آنجا اجازه تشرف به محضر پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله را می یافت....» .
کمال الدین: از
ابو نعیم انصاری از
امام زمان علیه‌السلام
روایت کرده است که امام علیه‌السلام با اشاره به حجر و به سمت ناودان فرمود: «
امام زین العابدین علیه‌السلام در
سجده خود در این مکان می‌گفت: بنده ناچیزت، در آستان توست. نیازمندت، به آستان توست. از تو می خواهم آنچه را که جز تو بر آن، توانا نیست».
المناقب،
ابن شهر آشوب- به نقل از
طاووس فقیه -: امام زین العابدین علیه‌السلام را در حجر دیدم که نماز می‌خواند و چنین
دعا می‌کرد: «بنده ناچیز تو، به درگاه توست. اسیر تو، در آستانه توست. نیازمند تو، به درگاه توست. گدای تو، به آستانه توست. نزد تو شکایتی دارد، که بر تو پنهان نیست»
علی بن مزید بیاع سابری: امام صادق علیه‌السلام را در حجر، زیر ناودان دیدم که رو به طرف کعبه، دستان خویش را گشوده بود و چنین دعا می کرد: «خدایا! بر ناتوانی و بیچارگی من،
ترحم کن. پروردگارا! مرا از
رحمت خویش، دو نصیب عطا کن و از روزی گسترده‌ات بر من ببار و شر
فاسقان جن و انس و شر فاسقان
عرب و عجم را از من دور کن. خدایا!
روزی مرا گشاده گردان و بر من سخت مگیر. خدایا! بر من رحمت آر و عذابم مکن. از من خشنود باش و بر من
خشم مگیر. تو شنوای دعا و نزدیک و اجابت کننده ای».
پیامبر صلوه الله علیه:
ایشان وقتی در
طواف به محاذات ناودان می‌رسیدند می‌گفتند: اللهم انی اسالک الراحة عند الموت والعفو عند الحساب.
الامام الصادق علیه‌السلام
بیاع سابری می‌گوید امام صادق علیه‌السلام را دیدم در
حجر اسماعیل زیر ناودان درحالیکه روبه
کعبه بود و دست‌هایش را نیز گشوده بود می‌فرمود: اللهم ارحم ضعفی وقلة حیلتی، اللهم انزل علی کفلین من رحمتک، وادرر علی من رزقک الواسع، وادرا عنی شر فتنة الجن والانس وشر فتنة العرب والعجم، اللهم اوسع علی من الرزق ولا تقتر علی، اللهم ارحمنی ولا تعذبنی، ارض عنی ولا تسخط علی، انک سمیع الدعاء قریب مجیب
امام سجاد علیه‌السلام:
ابو نعیم انصاری از قول امام زمان علیه‌السلام می‌گوید امام سجادعلیه‌السلام در حجر اسماعیل زیر ناودان در
سجده این دعا را می‌خواندند: (عبیدک بفنائک سائلک بفنائک یسالک ما لا یقدر علیه غیرک)
نعمانی - ره- به سندش از
محمد بن مسلم و همچنین
عیاشی - ره- از حضرت
امام باقر - علیه‌السلام- درباره آیه شریفه «امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الارض» نقل می کند که این
آیه شریفه، در حق حضرت قائم نازل شده است. (هنگامی که او
ظهور می کند)
جبرئیل به صورت پرنده‌ای سفید بر روی میزاب (ناودان کعبه) نشسته است و او اولین مخلوقی خواهد بود که با حضرتش
بیعت می‌کند.
برای خارج ساختن
آب باران از بام
کعبه، میان شمال و غرب بام، ناودانی نصب شد که آب را به داخل
حجر اسماعیل علیه‌السلام هدایت کند.
از آنجا که کعبه تا ۳۵ سال بعد از ولادت
حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله مسقف نبود لذا تا این سال ناودان هم نداشت. از این رو نخستین ناودان را
قریش در آن سال از چوب تراشیدند و بر بام آن نصب کردند. در طول سال‌ها، حکام و امرا ناودان هایی از
مس و
نقره و گاه
طلا اندود شده، ساختند. تعویض یا تعمیر مکرر ناودان به دو علت بوده است:
یکی این که: ناودان خراب می شده و ناگزیر می‌بایست آن را با ناودانی دیگر جایگزین ساخت.
دیگر آن که شاهان و امیران و ثروتمندان
مسلمان ناودان هایی نو به کعبه تقدیم می‌کردند و به ناگزیر این ناودان های نو جایگزین ناودان‌های قدیم می‌شد.
به نوشته
ازرقی نخستین بار
ولید بن عبدالملک آن را با طلا پوشاند. در سال ۵۳۷ نیز رامشت بن
حسین ایرانی ناودان تازه‌ای ساخت و در سال ۵۳۹ آن را نصب کرد. در سال ۱۴۱۷ ق. که در کعبه تعمیرات اساسی و گسترده صورت گرفت، میزاب عوض شد.
حج و
عمره در
قرآن و
حدیث،
تاریخ مکه ازرقی شفاء الغرام باخبار البلد الحرام التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم یا ترجمه فارسی آن با نام کعبه و
مسجد الحرام در گذر تاریخ
آثار اسلامی مکه و
مدینه تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه
حجر اسماعیل (در نگاه قرآن، روایات،
فقه و تاریخ)
سرزمین یادها و نشانه ها
مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «ناودان طلا».
