• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نبغ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




نَبَغ (به فتح نون و باء) و نُبُوغ (به ضم نون و باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای خارج شدن و ظاهر شدن شی‌ء است. نابغه به معنای مرد عظیم الشان و جمع آن نوابغ است. این واژه دو بار در نهج آمده است.



نبغ و نبوغ به معنای خارج شدن و ظاهر شدن شی‌ء آمده است. در لغت آمده: «نبغ الشی‌ء نبغا و نبوغا: خرج و ظهر» نابغه به معنای مرد عظیم الشان و جمع آن نوابغ است.
زن زناکاری را که زناکاریش شهرت یافته است «نابغه» گویند.


آنجا که عمرو بن عاص به اهل شام می‌گفت: علی بن ابی طالب شوخ طبع است حضرت فرمود: «عَجَباً لاِبْنِ النَّابِغَةِ! يَزْعُمُ لاَِهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِيَّ دُعَابَةً، .... لَقَدْ قَالَ بَاطِلاً، وَنَطَقَ آثِماً.» «شگفت از پسر زن زناکار که به اهل شام می‌گوید: در من شوخ طبعی است باطل گفته و گناهکار سخن گفته است.» (شرح‌های خطبه: )
در جای دیگر درباره اهل شام فرموده: «وَأَقْرِبْ بِقَوْم مِنَ الْجَهْلِ بِاللهِ قَائِدُهُمْ مُعَاوِيَةُ! وَمُؤَدِّبُهُمُ ابْنُ النَّابِغَةِ» «چه نزدیک‌تر است به جاهل بودن به خدا قومی که پیشوای آنها معاویه و معلمّشان فرزند زن زناکار است.» (شرح‌های خطبه: )


واژه نبغ دو بار در «نهج» آمده است و هر دو درباره عمرو بن عاص که زناکار مشهور بود و بالای خانه‌اش علم نصب می‌کرد و از زناکاران «ذوات الرایات» بود.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۰۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۷.    
۳. جوهری، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیه، ج۴، ص۱۳۲۶.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ج۵، ص۳۳۴.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۶۴، خطبه ۸۳.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۴۵، خطبه ۸۲.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۵، خطبه ۸۴.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۱، خطبه ۸۴.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۷۱.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۷۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۴۶۴.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۷۶.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۸۰.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۲، خطبه ۱۸۰.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۲، خطبه ۱۷۵.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۹، خطبه ۱۸۰.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۱، خطبه ۱۸۰.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۸۷.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۹۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۶۵۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۷۸.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۶۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نبغ»، ج۲، ص۱۰۰۹.    






جعبه ابزار