مُذَبْذَبین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُذَبْذَبین:
(مُّذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ)مُذَبْذَبین کلمۀ «مذبذب»
اسم مفعول از مادّه ذبذب است
و در اصل به معنای صدای مخصوصی است که به هنگام حرکت دادن یک شیء آویزان براثر برخورد با امواج هوا به گوش می‌رسد
و سپس به اشیاءِ متحرک
و اشخاص سرگردان
و متحیر
و فاقد برنامه، مذبذب گفته شده است.
این
آیه یکی از
لطیف‌ترین تعبیراتی است که در
قرآن درباره
منافقان وارد شده است.
به موردی از کاربرد مُذَبْذَبین در
قرآن، اشاره می‌شود:
(مُّذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لاَ إِلَى هَؤُلاء وَلاَ إِلَى هَؤُلاء وَمَن يُضْلِلِ اللّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا) (آنها افراد بى‌هدفى هستند كه نه سوى اينها هستند،
و نه سوى آنها. در واقع، نه در صف
مؤمنان قرار دارند،
و نه در صف
کافران.
و هر كس را
خداوند گمراه كند، راهى براى نجات او نخواهى يافت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در
مجمع البیان گفته است: وقتى
عرب مى‌گويد: «ذبذبته فذبذب» منظورش اين است كه من فلان چيز را حركت دادم
و او به حركت در آمد، پس اين ماده مثل تحريک چيزى است كه آويزان باشد، اين بود گفتار
شیخ طبرسی. پس بنا به گفته وى مذبذب بودن هر چيزى به معناى آمد
و شد كردن آن بين دو طرف است بدون اينكه آن چيز تعلقى
و وابستگى به يكى از آن دو طرف داشته باشد.
و اين خود صفت منافقين است كه بين مؤمنين
و بين كفار آمد
و شد دارد، نه به كفار بستگى
و تعلق دارند
و نه به مؤمنين
(لا إِلى هؤُلاءِ) يعنى نه به طرف مؤمنين به تنهايى، تا مؤمن حقيقى باشند
(وَ لا إِلى هؤُلاءِ) و نه به طرف كفار تا كافر محض باشند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
این آیه یکی از
لطیف‌ترین تعبیراتی است که در
قرآن درباره منافقان وارد شده است، آیه می‌گوید: «آنها افراد سرگردان
و بی‌هدف
و فاقد برنامه هستند، نه متمایل به اینها هستند
و نه به آنها (نه در صف مؤمنان
و نه در صف کافران!)...»
آیه فوق یک اشارۀ ضمنی به این مطلب دارد که چنان نیست که نتوان منافقان را شناخت بلکه این تذبذب آنها آمیخته با آهنگ مخصوصی است که با توجه به آن شناخته می‌شوند
و نیز این حقیقت را می‌توان از این تعبیر استفاده کرد که اینها همانند یک جسم معلق
و آویزان ذاتاً فاقد جهت حرکتند، بلکه این بادهاست که آنها را به هر سو حرکت می‌دهد
و به هر سمت بوزد با خود می‌برد! کلمه «مذبذبین» به همین شکل تنها یک‌بار در
قرآن مجید آمده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مُذَبْذَبین»، ج۲، ص۸۱.
