مُحْصَنَات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُحْصَنَات: (الْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسآءِ) «مُحْصَنَات» جمع
«مُحصَنة» از مادّه
«حصن» به معناى قلعه و دژ است،
و به همين مناسبت به زنان شوهردار و همچنين زنان عفيف و پاكدامن كه از آميزش جنسى با ديگران خود را حفظ مى‌كنند و يا در تحت حمايت و سرپرستى مردان قرار دارند
«محصَنة» گفته مى‌شود.
اين واژه گاهى به زنان آزاد در مقابل كنيزان نيز گفته شده؛ زيرا آزادى آنها در حقيقت به منزله حريمى است كه به دور آنها كشيده شده است و ديگرى حق نفوذ در حريم آنان بدون اجازه آنها را ندارد.
(وَ الْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَ أُحِلَّ لَكُم مَّا وَرَاء ذَلِكُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِكُم مُّحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا) (و زنان شوهردار بر شما حرام است؛ مگر آنها را كه در جنگ با كفار اسير كرده و مالک شده‌ايد؛ زيرا اسارت آنها در حكم
طلاق است؛ اينها احكامى است كه خداوند بر شما مقرّر داشته است. امّا زنان ديگر غير از اينها كه گفته شد، براى شما حلال است كه با اموال خود، آنان را اختيار كنيد؛ در حالى كه پاكدامن باشيد و از زنا، خوددارى نماييد. و زنانى را كه
متعه (
ازدواج موقت) مى‌كنيد، واجب است مهر آنها را بپردازيد. و گناهى بر شما نيست در آنچه بعد از تعيين
مهر، با يكديگر توافق كرده‌ايد. بعداً مى‌توانيد با توافق، آن را كم يا زياد كنيد.
خداوند، دانا و حكيم است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه (
محصنات) به فتحه صاد اسم مفعول از ماده (ح- ص- ن) از مصدر باب افعالش احصان است، كه به معناى منع است،
حصن حصين (دژ محكم) را هم از اين جهت
حصن گفته‌اند، كه مانع از ورود اغيار است، و وقتى مى‌گويند: احصنت المرأة معناى آن اين است كه فلان زن عفت به خرج داد، و ناموس خود را حفظ كرد، و يا اين است كه از فسق و فجور امتناع ورزيد، در
قرآن كريم نيز آمده كه:
(الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَها) يعنى داراى عفت بود، و وقتى گفته مى‌شود: (احصنت المراة) به صورت معلوم و يا (احصنت المرأة) به صيغه مجهول، معنايش اين است كه فلان زن شوهر رفت، و در نتيجه شوهرش او را حفظ كرد، و يا بدون دخالت شوهر صرف ازدواج، او را حفظ كرد، و چون بخواهى در مورد زنى بگويى اين زن آزاده است نه برده، مى‌گويى أحصنت المراة زيرا آزاد بودن او مانع مى‌شود از اينكه كسى مالک ناموس او شود، و يا آزاد بودنش مانع مى‌شود از اينكه مرتكب زنا گردد، زيرا در آن ايام زنا در بين كنيزان شايع بود، و آزادها از ارتكاب آن ننگ داشتند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مُحْصَنَات»، ص۵۱۰.
