مَوْزُون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَوْزُون: (کُلِّ شَیْ‌ءٍ مَّوْزُونٍ)«مَوْزُون» در اصل از مادّه
«وَزْن» به معنای شناسایی اندازه هر چیز گرفته شده است و اشاره به حساب دقیق و نظم شگرف و اندازه‌های متناسب در همه اجزای
گیاهان است که هر یک از آنها بلکه هر یک از اجزاء آنها از ساقه، شاخه، برگ، گلبرگ، تخم و میوه حساب و کتاب معینی دارد.
(وَ ٱلۡاَرۡضَ مَدَدۡنَٰهَا وَ اَلۡقَیۡنَا فِیهَا رَوَٰسِیَ وَ اَنۢبَتۡنَا فِیهَا مِن کُلِّ شَیۡءٖ مَّوۡزُونٖ) (و
زمین را گسترديم؛ و در آن كوه‌هاى استوارى قرار داديم؛ و از هر گياه موزون، در آن رويانديم).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه موزون از وزن و به معنای سنجیدن اجسام از جهت سنگینی است، لیکن آن را عمومیت داده و در‌اندازه‌گیری هر چیزی که ممکن باشد آن را اندازه‌گیری کرد، از
قبیل اندازه‌گیری طول با وجب و یا
ذراع و امثال آن، و اندازه‌گیری
حجم، و اندازه‌گیری حرارت، و
نور، و نیرو، و غیر آن استعمال کرده‌اند. و در کلام خدای تعالی که فرموده:
(وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ) (ما ترازوهاى
عدل را در روز قيامت برپا مى‌كنيم)
در سنجیدن اعمال هم استعمال شده، با اینکه اعمال، سنگینی و سبکی اجسام زمینی را ندارد.
و چه بسا در مواردی استعمال شود که مقصود از آن کم و زیاد نشدن شی‌ء موزون است از آنچه که طبیعتش و یا
حکمت اقتضاء می‌کند، هم‌چنان که گفته می‌شود: فلانی سخنش موزون است، و یا قامتش موزون است و یا افعالش موزون است، یعنی سخن و قامت و افعالش پسندیده و متناسب الاجزاء است و از آنچه طبع و یا حکمت اقتضاء دارد کمتر و بیشتر نیست. و از آنجایی که اعتبارات مذکور وزن، مختلف است بعضی گفته‌اند مقصود از کلمه موزون در آیه مورد بحث این است که ما از زمین سنجیدنی‌هایی چون
معدنی‌ها، از
قبیل طلا و
نقره و سایر فلزات را بیرون کردیم. و بعضی دیگر گفته‌اند مراد از آن این است که ما نباتات که هر نوعش نظامی بدیع و موزون مخصوص به خود دارد بیرون آوردیم. بعضی دیگر گفته‌اند مقصود این است که در زمین هر امر مقدر و معلومی خلق کرده است.
چیزی که تنبه به آن لازم است تعبیر به:
(مِنْ کُلِّ شَیْ‌ءٍ مَوْزُونٍ) است، و این غیر از تعبیر به من کل نبات موزون است، زیرا دومی تنها شامل نباتات می‌شود، ولی اولی به خاطر کلمه انبتنا نباتات را می‌گیرد و به خاطر کلمه
(کُلِّ شَیْ‌ءٍ) هر چیزی را که در زمین پدید می‌آید و رشد و نمو می‌کند شامل می‌گردد. و با در نظر گرفتن کلمه من که تبعیض را می‌رساند مقصود این می‌شود (و خدا داناتر است) ما در زمین پاره‌ای موجودات دارای وزن و ثقل مادی که استعداد زیاده و نقصان دارند چه نباتی و چه ارضی رویاندیم. و بنابراین معنا، دیگر مانعی نیست که کلمه موزون را هم به معنای حقیقیش بگیریم و هم به معنای کنایه‌ای آن.
معنای آیه چنین می‌شود: ما زمین را گستردیم و در آن کوه‌های پا بر جا قرار دادیم تا از اضطراب آن جلوگیری کند، و در آن از هر چیز موزون، (یعنی دارای وزن و واقع در تحت جاذبه و یا متناسب) مقداری را که حکمت اقتضاء می‌کرد آفریدیم.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَوْزُون»، ص۵۶۳.
