مَعز (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعز:
(مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ) مَعز: بر وزن وعظ به معنی «بز» است و کلمۀ «
تیس» (بر وزن جیش) بر جنس نر از بز و
آهو و بز کوهی که برآن یک سال گذشته باشد اطلاق شده است. (جمع آن تیوس و اتیاس) و جمع «معز»، «معاز و امعز» است.
آیه مورد بحث به قسمتی از حیوانات حلال گوشت از جمله
میش و بز اشاره کرده، می‌گوید: «از
گوسفند و میش یک جفت (نر و ماده) و از بز یک جفت (نر و ماده)» که خوردن و استفاده کردن از آنها برای مردم
حلال است.
به موردی از کاربرد «مَعز» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ مِّنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ نَبِّؤُونِي بِعِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ) (هشت زوج از چهارپايان؛ از ميش دو زوج نر و ماده)، و از بز دو زوج نر و ماده براى شما آفريد)؛ بگو: «آيا
خداوند نرهاى آنها را
حرام كرده، يا ماده‌ها را؟! يا آنچه شكم ماده‌ها در بر گرفته؟! اگر راست مى‌گوييد و بر تحريم اينها دليلى داريد، به من از روى علم و آگاهى خبر دهيد!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
كلمه ازواج جمع
زوج است كه هم به معناى عدد دو است و هم به معناى يكى است كه همراه جفت خود باشد. و انواع چارپايانى كه در آيه شريفه نامبرده شده چهار است:
۱- ضان (ميش) ۲- معز (بز) ۳- بقر (
گاو) ۴- ابل (
شتر) و اين چهار نوع از نظر اينكه هر كدام نر و ماده دارند هشت زوج خواهند بود.
و معناى آيه اين است كه:
خداوند هشت زوج آفريده، از ضان دو زوج يكى نر و يكى ماده و از معز هم دو زوج، بگو آيا خداوند نر اين دو نوع چارپا را
حرام كرده و يا ماده آن دو را و يا آن بچه‌هايى را كه در شكم ماده‌هاى آن دو است، اگر راست مى‌گوييد مرا به علم و مدرك صحيحى كه داريد خبر دهيد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «معز»، ج۴، ص۳۱۰.
