• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مَطَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مَطَر (به فتح میم و طاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای باران است.
از مترداف مطر در نهج البلاغه، دِيمَه (به کسر دال و فتح میم) باران دائم، بى‌رعد و برق است.
مواردی از این کلمه در نهج‌ البلاغه آمده است.



مَطَر (مثل شرف) به معنای باران است.
«المَطَر: ماءُ السحاب»
در اقرب الموارد آمده: فعل مطر در خیر و رحمت است و فعل «امطر» در عذاب و شرّ گفته مى‌شود.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْمَطَرُ - خطبه ۱۰۷ (درباره آینده)

حضرت علی (علیه‌السّلام) گويا درباره آينده فرموده:
«فَإِذا كانَ ذلِكَ كانَ الْوَلَدُ غَيْظاً، وَ الْمَطَرُ قَيْظاً، وَ تَفيضُ اللِّئامُ فَيْضاً، وَ تَغيضُ الْكِرامُ غَيْضاً.»
«چون آن، زمان رسد، فرزند مايه غیظ و غضب والدين مى‌گردد، روز بارانى روز گرما مى‌شود، آدم‌هاى لئیم بسيار شوند و بزرگواران منزوى و ناپديد گردند.»

۲.۲ - ديمَةً - خطبه ۱۰۴ (وصف رسول الله)

در وصف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) فرموده:
«خَيْرَ الْبَرِيَّةِ طِفْلاً، وَ أَنْجَبَها كَهْلاً، أَطْهَرَ الْمُطَهَّرينَ شيمَةً، وَ أَجْوَدَ الْمُسْتَمْطَرينَ ديمَةً
يعنى: «آن حضرت بهترين بشر در كودكى و نجيب‌ترين انسان‌ها در پيرى و پاک‌ترين پاكان در اخلاق و پرجودترين احسان خواسته شدگان بود.» «مستمطر» به صيغه مفعول يعنى كسى كه از او باران خواسته شود، منظور از آن در اين‌جا احسان و يارى است، در نسخه عبده به جاى «اجود» لفظ «امطر» نقل شده است.
ولى در نسخه ابن ابی‌الحدید و صبحی صالح، «اجود» آمده است.
«ديمه» باران دائم، بى‌رعد و برق است.



مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۸۲.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۸۳.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۲۲۹.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۲۲۸.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۴۳، خطبه ۱۰۷.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۹، خطبه ۱۰۶.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه ۱۰۸.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه ۱۰۸.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۵۴۶.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۳۰۳.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۹۳.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۳۲، خطبه ۱۰۴.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۰، خطبه ۱۰۳.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۱، خطبه ۱۰۵.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۱، خطبه ۱۰۵.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۱.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۴.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۴۴۶.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۱۸.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۱۷.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۰۰، خطبه ۱۰۳.    
۲۴. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۱۷.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۱، خطبه ۱۰۵.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مطر»، ج۲، ص۹۸۲.    






جعبه ابزار