• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مَأْخَذ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مَأْخَذ اسم مکان، از مفردات نهج البلاغه به‌معنای محل اخذ و گرفتن می‌باشد.
در بیانی از حضرت امیر (علیه‌السلام) این کلمه به‌همین معنی به‌کار رفته است.



مَأْخَذ اسم مکان است. یعنی محلّ اخذ، و به معنی منهج و راه نیز آید.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - مَأْخَذَ - خطبه ۲۳۵ (هجرت رسول الله)

چنان‌که امام علی (علیه‌السلام) فرموده:
«فَجَعَلْتُ أَتْبَعُ مَأْخَذَ رَسولِ الله (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فَأَطَأُ ذِكْرَهُ، حَتَّى انْتَهَيْتُ إِلَى الْعَرَجِ.»
یعنی «چون از مکّه خارج شدم راه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را می‌رفتم و یاد او در ذهنم بود (یاد کردن آن‌ حضرت را به قدم گذاشتن بر زمین تشبیه کرده است؛ گویی قلبش را روی یاد آن حضرت گذاشته است) تا به عرج (موضعی است میان مکه و مدینه) رسیدم.»

۲.۲ - مَأْخَذَهُ - نامه ۱۰ (درباره معاویه)

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) این کلام را در رابطه با هجرت به مدینه فرموده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) به معاویه مى‌نويسد:
«فإِنكَ مُتْرَفٌ قَدْ أَخَذَ الشَّيْطانُ مِنْكَ مَأْخَذَهُ، وَ بَلَغَ فيكَ أَمَلَهُ، وَ جَرَى مِنْكَ مَجْرَى الرّوحِ وَ الدَّمِ.»
«شیطان راه خود را در تو يافته و در وجودت به آرزوى خود رسيده و در پيكرت مانند روح و خون جارى شده است.» مآخذ به معنی دام شکار است.



مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.


۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۶۷.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۱۷۴.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ۵۷۲ص، خطبه ۲۳۵.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۵۶، خطبه ۲۳۱.    
۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۶، خطبه ۲۳۶.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۵۷.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۴۸.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۵۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۵۶۰.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۲۷.    
۱۱. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۳۰۳.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۳، نامه ۱۰.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۲، نامه ۱۰.    
۱۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۷۰، نامه ۱۰.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۷، نامه ۱۰.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۳۱.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۳۷.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۹، ص۱۳۸.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۳.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۸۷.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۴۶، خطبه ۲۲۱.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۹۴، حکمت ۴۶۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مآخذ»، ص۲۹.    






جعبه ابزار