موانع توفیق (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موانع توفیق با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
تردید درباره خدا و
آخرت، مانع توفيق يافتن انسان در جهان:
«لا يَستَذِنُكَ الَّذينَ يُؤمِنونَ بِاللَّهِ واليَومِ الأخِرِ ان يُجهِدوا بِامولِهِم وانفُسِهِم واللَّهُ عَليمٌ بِالمُتَّقين• انَّما يَستَذِنُكَ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِاللَّهِ واليَومِ الأخِرِ وارتابَت قُلوبُهُم فَهُم فى رَيبِهِم يَتَرَدَّدون؛
آنها که به خدا و
روز جزا ایمان دارند، هیچ گاه برای ترک
جهاد (در راه خدا) با اموال و جانهایشان، از تو اجازه نمی‌گیرند؛ و خداوند
پرهیزگاران را می‌شناسد. تنها کسانی از تو اجازه (این کار را) می‌گیرند که به خدا و روز جزا ایمان ندارند، و دلهایشان با شکّ و تردید آمیخته است؛ آنها در تردید خود سرگردانند.»
حق‌ناپذيرى، مانع توفيق آدمى و سبب قرار گرفتن او در سراشيبى سقوط:
«انَّ شَرَّ الدَّوابّ عِندَ اللَّهِ الصُّمُّ البُكمُ الَّذينَ لا يَعقِلون • ولَو عَلِمَ اللَّهُ فيهِم خَيرًا لَاسمَعَهُم ولَو اسمَعَهُم لَتَوَلَّوا وهُم مُعرِضون؛
بدترین
جنبندگان نزد خدا، افراد کر و لالی هستند که
اندیشه نمی‌کنند. و اگر خداوند خیری در آنها می‌دانست، (حرف
حق را) به گوش آنها می‌رساند؛ ولی (با این حال که دارند،) اگر حق را به
گوش آنها برساند، سرپیچی کرده و روگردان می‌شوند.»
سخت شدن
قلب و مهر شدن آن، مانع توفیق و گرایش آدمی به
ایمان:
«وقالَ موسى رَبَّنا انَّكَ ءاتَيتَ فِرعَونَ ومَلَأَهُ زينَةً وامولًا فِى‌الحَيوةِ الدُّنيا رَبَّنا لِيُضِلّوا عَن سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطمِس عَلى امولِهِم واشدُد عَلى قُلوبِهِم فَلايُؤمِنوا حَتّى يَرَوُا العَذابَ الاليم؛
موسی گفت: پروردگارا! تو
فرعون و اطرافیانش را
زینت و اموالی (سرشار) در زندگی
دنیا داده‌ای، پروردگارا! در نتیجه (بندگانت را) از راه تو
گمراه می‌سازند! پروردگارا! اموالشان را نابود کن! و (بجرم گناهانشان،) دلهایشان را سخت و سنگین ساز، به گونه‌ای که ایمان نیاورند تا
عذاب دردناک را ببینند!»
ضیق صدر، مانع توفیق آدمی در انجام کارهای نیک:
«فَمَن يُرِدِ اللَّهُ ان يَهدِيَهُ يَشرَح صَدرَهُ لِلِاسلمِ ومَن يُرِد ان يُضِلَّهُ يَجعَل صَدرَهُ ضَيّقًا حَرَجًا كَانَّما يَصَّعَّدُ فِى السَّماءِ كَذلِكَ يَجعَلُ اللَّهُ الرّجسَ عَلَى الَّذينَ لا يُؤمِنون؛
آن کس را که خدا بخواهد
هدایت کند، سینه اش را برای (پذیرش)
اسلام، گشاده می‌سازد؛ و آن کس را که بخاطر اعمال خلافش بخواهد گمراه سازد، سینه اش را آنچنان تنگ می‌کند که گویا می‌خواهد به
آسمان بالا برود؛ این گونه خداوند پلیدی را بر افرادی که ایمان نمی‌آورند قرار می‌دهد!»
کفرورزی، مایه محرومیت از توفیق در
جهاد:
۱. «يايُّهَا الرَّسولُ لا يَحزُنكَ الَّذينَ يُسرِعونَ فِى الكُفرِ مِنَ الَّذينَ قالوا ءامَنّا بِافوهِهِم ولَم تُؤمِن قُلوبُهُم ... ومَن يُرِدِ اللَّهُ فِتنَتَهُ فَلَن تَملِكَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شيًا اولكَ الَّذينَ لَم يُرِدِ اللَّهُ ان يُطَهّرَ قُلوبَهُم لَهُم فِى الدُّنيا خِزىٌ ولَهُم فِى الأخِرَةِ عَذابٌ عَظيم ...؛
ای فرستاده (خدا)! آنها که در مسیر کفر شتاب می‌کنند و با زبان می‌گویند: ایمان آوردیم و قلب آنها ایمان نیاورده، تو را اندوهگین نسازند! و (همچنین) گروهی از
یهودیان که خوب به سخنان تو گوش می‌دهند، تا دستاویزی برای
تکذیب تو بیابند؛ آنها
جاسوسان گروه دیگری هستند که خودشان نزد تو نیامده‌اند؛ آنها سخنان را از مفهوم اصلیش
تحریف می‌کنند، و (به یکدیگر) می‌گویند: اگر این (که ما می‌خواهیم) به شما داده شد (و
محمد بر طبق خواسته شما
داوری کرد،) بپذیرید، وگرنه (از او) دوری کنید! (ولی) کسی را که خدا (بر اثر گناهان پی درپی او) بخواهد
مجازات کند، قادر به
دفاع از او نیستی؛ آنها کسانی هستند که خدا نخواسته دلهایشان را پاک کند؛ در دنیا رسوایی، و در آخرت مجازات بزرگی نصیبشان خواهد شد.»
۲. «لا يَستَذِنُكَ الَّذينَ يُؤمِنونَ بِاللَّهِ واليَومِ الأخِرِ ان يُجهِدوا بِامولِهِم وانفُسِهِم واللَّهُ عَليمٌ بِالمُتَّقين • انَّما يَستَذِنُكَ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِاللَّهِ واليَومِ الأخِرِ وارتابَت قُلوبُهُم فَهُم فى رَيبِهِم يَتَرَدَّدون؛
آنها که به خدا و روز جزا ایمان دارند، هیچ گاه برای ترک جهاد (در راه خدا) با اموال و جانهایشان، از تو اجازه نمی‌گیرند؛ و خداوند پرهیزگاران را می‌شناسد. تنها کسانی از تو اجازه (این کار را) می‌گیرند که به خدا و روز جزا ایمان ندارند، و دلهایشان با شکّ و تردید آمیخته است؛ آنها در تردید خود سرگردانند.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۲۷۳، برگرفته از مقاله «موانع توفیق».
