مهادنه (اصطلاحات نظامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مهادنه در اصطلاحات فقه نظامی به معنای
آتش‌بس و قرار دادن
صلح و ترک کارزار و دست کشیدن از جنگ کافران تا مدّت معلومی است. مهادنه را باید
امام یا کسی که امام او را برای عقد قرارداد منصوب کرده، امضا کند و
قرارداد مهادنه تنها با کسانی که جایز القتل، نه واجب القتل، باشند منعقد می‌گردد. مدت عقد قرارداد مهادنه بستگی به قوّت و ضعف
مسلمانان دارد.
مُهادنه مصدر
باب مفاعله از هَدَنَ یَهْدُنُ از باب فَعَلَ یَفْعُلُ، در لغت به معنای مصالحه است. هدنه اسم از هَدَنَ و هادَنَ می‌باشد.
در
اصطلاح قرار دادن صلح و ترک کارزار و دست کشیدن از جنگ کافران تا مدّت معلومی است (آتش‌بس).
مهادنه را باید امام یا کسی که امام او را برای عقد قرارداد منصوب کرده، امضا کند و قرارداد مهادنه تنها با کسانی که جایز القتل، نه واجب القتل، باشند منعقد می‌گردد.
علّامه در مورد مدت عقد قرارداد می‌گوید: مدت عقد قرار داد مهادنه بستگی به قوّت و ضعف مسلمانان دارد. اگر دشمن قوی‌تر از مسلمانان باشد، امام تا هر مدت که صلاح بود، هر چند ده سال باشد، معاهده می‌بندد و اگر دشمن ضعیف‌تر باشد، مدّت معاهده طبق
آیات دو و پنج
سوره توبه عمل می‌شود:
۱- «فَاذَا انْسَلَخَ الْاشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ؛ چون ماه‌های حرام به سر آمد، مشرکان را هرجا یافتید، بکشید.»
۲- «فَسیحُوا فی الْارْضِ ارْبَعَةَ اشْهُرٍ؛ مشرکانی که با شما معاهده و پیمان بستند، در زمین چهار ماه از سال را بگردند.»
بیشتر از چهار ماه تا یک سال محل اختلاف است.
محقق در
شرایع چنین اضافه می‌کند:
هدنه تا چهار ماه صحیح است و مشهور معتقدند که بیش از یک سال صحیح نیست و طبق آیه «وَانْ جَنَحُوا لِلْسِّلْمِ فَاجْنَحْ لَها» با مراعات مصلحت بیش از یک سال نیز صحیح می‌باشد.
معادنه،
موادعه،
مسالحه، معاهده و هدنه باهم مرادف بوده و همه به یک معنا می‌باشند.
شهید، معاهده را نیز مرادف با الفاظ مذکور دانسته است.
حضرت علی (علیه‌السّلام) در آتش بس
جنگ صفین فرمود:
«... وَلَعَلَّ اللَّه انْ یُصْلِحَ فی هذِهِ الهُدْنَةِ امْرَ هذِهِ الْامَّةِ وَ لاتُؤْخَذَ بِاَکْظامِها فَتَعْجَلَ عَنْ تَبَیُّنِ الْحَقِّ، وَ تَنْقادَ لَاوَّلِ الْغَیِّ...؛ بلکه
خدا در این فرصت آتش‌بس، صلح و آرامش و آنچه شایسته و صلاح
امت بود، فراهم سازد. مهلت دادم تا مجاری تنفس و تفکر ملت بسته نشود و ناگریز نباشند در شناختن
حق شتاب کنند و با عجله گمراهی را بر خود آغاز نمایند و بدان پایبند شوند.»
امام علی (علیه‌السّلام) در مورد آتش‌بسی که در جنگ صفین امضا شد، فرمود:
«لَعَلَّ اللَّه ان یُصْلَحَ فی هذِهِ الهُدنَةِ امْرَ هذِهِ الْاُمَّةِ...؛ شاید خداوند در این فرصت آتش بس، امر این امت را اصلاح کند.»
•
جمعی از نویسنگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۱۲۱.
