منشأ نور (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنا به
آیات قرآن، خداوند متعال تنها منشأ
و افاضه کننده
نور در عالم می‌باشد.
منشأ نور به بندگان عبارت است از:
افاضه نور به بندگان، در انحصار خداوند:
۱. «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛
خداوند، ولىّ
و سرپرست كسانى است كه ايمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمتها خارج ساخته، به سوى نور مى‌برد....»
۲. «...
وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ ...؛
...
و به فرمانش، آنان را از ظلمتها خارج ساخته به سوى نور مى‌برد....»
۳. «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ
وَ الْأَرْضِ ...
يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ...؛
خداوند نور آسمانها
و زمين است؛ ...
و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند....»
۴. «...
وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ؛
...
و كسى كه خدا نورى براى او قرار نداده، هيچ نورى براى او نيست.»
۵. «هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ
وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛
او كسى است كه بر شما درود
و رحمت مى‌فرستد،
و فرشتگان او نيز براى شما تقاضاى رحمت مى‌كنند تا شما را از تاريكى‌هاى جهل
و شرك
و گناه به سوى نور ايمان
و علم
و تقوا خارج سازد....»
۶. «... جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا ...؛
... ما آن را نورى قرار داديم كه بوسيله آن هركس‌از بندگان خويش را بخواهيم هدايت مى‌كنيم....»
علم الهی، مقتضى افاضه هدايت
و نور خاص خود به
مؤمنان است
و هدايت مردم از سوى خداوند به نور خويش، برخاسته از علم فراگير او:
«... نُورٌ عَلى نُورٍ
يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ...
وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ؛
... نورى است بر فراز نورى؛
و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... خداوند به هر چيزى داناست.»
نور
و روشنايى روز، تفضّلى از سوى خداوند بر بندگان:
۱. «قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ جَعَلَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ اللَّيْلَ سَرْمَداً إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُمْ بِضِياءٍ أَ فَلا تَسْمَعُونَ؛
بگو: به من خبر دهيد اگر خداوند شب را تا روز قيامت بر شما جاودان سازد، آيا معبودى جز خداوند يگانه مى‌تواند روشنايى براى شما بياورد؟! آيا نمى‌شنويد؟!»
۲. «اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ
وَ النَّهارَ مُبْصِراً ...؛
خداوند كسى است كه شب را براى شما آفريد تا در آن بياساييد،
و روز را روشنى‌بخش قرار داد....»
مهربانى خدا، مقتضى افاضه نور خاص خود به مؤمنان
و نجات آنان از تاريكيها:
«هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ
وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ
وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً؛
او كسى است كه بر شما درود
و رحمت مى‌فرستد،
و فرشتگان او نيز براى شما تقاضاى رحمت مى‌كنند تا شما را از تاريكى‌هاى جهل
و شرك
و گناه به سوى نور ايمان
و علم
و تقوا خارج سازد؛ او نسبت به مؤمنان همواره مهربان بوده است.»
هدایت مردم از سوى خداوند به نور خويش، برخاسته از مشيت او:
«...
يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ...؛
...
و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند....»
خداوند، منشأ
و سرچشمه نور
و هدایت بشر:
«...
وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ؛
...
و كسى كه خدا نورى براى او قرار نداده، هيچ نورى براى او نيست.»
خداوند، منشا نورانيّت
انجیل:
«...
وَ آتَيْناهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدىً
وَ نُورٌ ...؛
...
و انجيل را به او داديم كه در آن، هدايت
و نورى بود....»
در اين آيه، انجيل به نور
و هدايت تشبيه شده‌است.
خداوند، منشأ نورانيّت
بهشت:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي ...
وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ
وَ النُّورَ ...؛
حمد و سپاس، مخصوص خداوندى است كه ...
و ظلمتها
و نور را پديد آورد....»
بنابر قولى، مقصود از «نور» بهشت است.
خداوند، منشا نورانيّت
تورات:
۱. «إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدىً
وَ نُورٌ ...؛
ما تورات را نازل كرديم در حالى كه در آن، هدايت
و نورى بود....»
۲. «
وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى بَشَرٍ مِنْ شَيْ‌ءٍ قُلْ مَنْ أَنْزَلَ الْكِتابَ الَّذِي جاءَ بِهِ مُوسى نُوراً ...؛
خدا را آنگونه كه بايد بشناسند، نشناختند كه گفتند: خدا، هيچ چيز بر هيچ انسانى، نازل نكرده است. بگو: چه كسى كتابى را كه
موسی آورد، نازل كرد؟! كتابى كه براى مردم، نور
و هدايت بود....»
۳. «
وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى
وَ هارُونَ الْفُرْقانَ
وَ ضِياءً
وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ؛
ما به موسى
و هارون، وسيله جدا كردن
حق از
باطل و نور،
و آنچه مايه يادآورى براى
پرهیزگاران است، داديم.»
خداوند، منشأ نورانيّت
خورشید:
۱. «هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِياءً ...؛
او كسى است كه خورشيد را روشنايى‌بخش قرار داد....»
۲. «تَبارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّماءِ ...
وَ جَعَلَ فِيها سِراجاً ...؛
زوال ناپذير
و پر بركت است كسى كه در آسمان ...
و در ميان آن، چراغ روشن خورشيد آفريد....»
۳. «...
وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً؛
...
و خورشيد را چراغ فروزانى قرارداده است؟!»
۴.
وَ جَعَلْنا سِراجاً وَهَّاجاً.
خداوند، منشأ نورانيّت
قرآن:
۱. «يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ
وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ
وَ كِتابٌ مُبِينٌ؛
اى
اهل کتاب! فرستاده ما، به سوى شما آمد، در حالى كه بسيارى از حقايق
کتاب آسمانی را كه شما كتمان مى‌كرديد روشن مى‌سازد؛
و از بسيارى از آن، كه در اين زمان مصلحت نيست، صرف نظر مى‌نمايد. آرى، از طرف خدا، نور
و كتاب روشنگرى به سوى شما آمد.»
۲. «... فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ ...
وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ ...؛
... پس كسانى كه به او ايمان آوردند، ...
و از هدايت
و نورى كه با او نازل شده پيروى نمودند....»
۳. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ
وَ يَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ
وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛
آنها مى‌خواهند نورِ خدا را با دهان خود خاموش كنند؛ ولى خدا جز اين نمى‌خواهد كه نور خود را كامل كند، هر چند كافران ناخشنود باشند.»
۴. «
وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ
وَ لَا الْإِيمانُ
وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً ...؛
همان گونه كه بر پيامبران پيشين
وحی فرستاديم بر تو نيز حقايقى را به فرمان خود وحى كرديم؛ تو پيش از اين نمى‌دانستى كتاب
و ايمان چيست؛
و از محتواى
قرآن آگاه نبودى ولى ما آن را نورى قرار داديم....»
۵. «يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ
وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ
وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛
آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هر چند كافران خوش نداشته باشند.»
۶. «فَآمِنُوا بِاللَّهِ
وَ رَسُولِهِ
وَ النُّورِ الَّذِي أَنْزَلْنا ...؛
حال كه چنين است، به خدا
و پيامبرش
و نورى كه نازل كرده‌ايم ايمان بياوريد؛
و بدانيد خدا به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است.»
خداوند، منشأ نورانيّت
روز:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي ...
وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ
وَ النُّورَ ...؛
حمد
و سپاس، مخصوص خداوندى است كه ...
و ظلمتها
و نور را پديد آورد....»
خداوند، منشأ نورانيّت
ماه:
۱. «هُوَ الَّذِي جَعَلَ ...
وَ الْقَمَرَ نُوراً ...؛
او كسى است كه ...
و ماه را نورافشان قرار داد....»
۲. «تَبارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّماءِ ...
وَ قَمَراً مُنِيراً؛
زوال ناپذير
و پر بركت است كسى كه در آسمان ...
و ماه تابان آفريد.»
۳. «
وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُوراً ...؛
و ماه را در ميان آنها مايه روشنايى قرارداده است....»
خداوند، منشأ نورانيّت
محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. «يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا ... قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ ...؛
اى اهل كتاب! فرستاده ما، به سوى شما آمد، ... آرى، از طرف خدا، نور به سوى شما آمد....»
۲. «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً ... • ...
وَ سِراجاً مُنِيراً؛
اى پيامبر! ما تو را گواه فرستاديم ...
و چراغى روشنى بخش. »
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۶۰، برگرفته از مقاله «منشأ نور».
