مناهج الوصول إلی علم الأصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مناهج الوصول الی علم الاصول، تالیف اثر حضرت
امام خمینی است. کتاب حاضر اولین مباحث
علم اصول است که توسط حضرت امام تالیف شده و برای نخستین بار به همراه توضیحات، پاورقی‌ها و فهرست
آیات،
روایات، اعلام،
اماکن و... به چاپ رسیده است.
بخش اول، دانش اصول؛ یعنی
مباحث الفاظ را تشکیل می‌دهد. مولف محقق و مدقق بدون هر گونه مقدمه ای بحث را آغاز کرده و طبق روش معمول عالمان دانش اصول پس از
آخوند خراسانی مباحث مقدماتی را از قبیل
موضوع علم، مباحث
وضع الفاظ،
حقیقت و مجاز و علایم هر یک،
حقیقت شرعیه،
صحیح و
اعم، مبحث
اشتراک الفاظ،
استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا و بحث
مشتق را پی گرفته و ضمن هر یک از این مباحث مطالب زیادی را مورد نقد و بررسی قرار داده و نظرات ابتکاری را اتخاذ کرده اند. پس از مباحث مقدماتی مطالب کتاب ضمن پنج مقصد که متضمن هیجده فصل است طرح شده است.
مقصد اول در یازده فصل تنظیم شده است و مطالب زیر مورد تحقیق قرار گرفته است.
فصل اول بحث
ماده امر و آنچه به آن تعلق دارد و در آن بحث معنای ماده
امر و
اعتبار علو و
استعلا و نیز بحث دلالت ماده
امر بر
وجوب .
در فصل دوم مباحث
صیغه امر و آنچه مربوط به آن است، بررسی شده و مطالبی همانند
مدلول صیغه امر بحث است یا نه، معنای
هیئت صیغه امر ، بحث
تعبدی و
توصلی و این که
قصد قربت در متعلق
امر قابل اخذ است یا نه، مطالب مربوط به وجوب نفی و عینی و همانند آن
دلالت صیغه امر بر
مره و تکرار و
فور و تراخی رسیدگی شده است.
در فصل سوم، بحث
اجزاء مورد بحث گرفته در این بحث پس از پنج مقدمه بحث در سه مرحله پی گرفته شده، در مرحله اول این بحث مطرح شده که آیا پس از عمل به
امر جایز است بار دوم همان متعلق بدون
امر دیگر آورده شود؟ و در مرحله دوم بحث از این که اگر فرد
اضطراری از
مامور به آورده شود، مجزی و کافی از فرد کامل هست یا نه، به این معنا که از وقت باقی است و امکان آوردن فرد کامل هست اعاده
واجب است و در خارج وقت
قضا لازم است یا نه و در مرحله سوم این بحث که عمل طبق
امر ظاهری در صورتی که دسترسی به
امر واقعی نباشد مجزی از
امر واقعی است.
فصل چهارم مطالب مربوط به
قصد واجب را تحقیق کرده است.
در فصل پنجم که ابتدای جلد دوم است این بحث که آیا
امر به شی اقتضای
نهی از
ضد آن را دارد یا نه مطرح شده است و مطالب آن ضن چهار
امر تحت عنوان این که آیا این بحث اصولی است یا نه ثمره و نتیجه آن و طرح اقوال مهم بررسی شده است.
و در فصل ششم این مطلب که اگر آمر علم دارد که
شرط مامور به منتفی است با این وصف
امر جایز است یا نه.
و در فصل هفتم چگونگی تعلق
اوامر و
نواهی به
ماهیات بررسی شده است.
و در فصل هشتم باقی ماندن جواز پس از
نسخ وجوب در سه مقام مورد بحث واقع شده، امکان عقلی باقی ماندن مقتضای ادله در
مقام اثبات و جریان
استصحاب جواز.
در فصل نهم مباحث
واجب تخییری و در فصل دهم
واجب عینی و
کفایی و در فصل یازدهم
تقسیم واجب به
مطلق و
موقت مورد بحث واقع شده است.
مقصد دوم؛ در مورد
نواهی و مشتمل است بر سه فصل.
مقصد سوم اختصاص دارد به مباحث
مفاهیم که با یک مقدمه درباره تعریف مفهوم شروع می‌شود.
مقصد چهارم در مورد عام و خاص است، پس از طرح مطالب مقدماتی از قبیل فرق میان عام و مطلق اقسام عام مطالب این مقصد در هفت فصل پی گرفته شده است.
مقصد پنجم، در مورد مباحث
مطلق و
مقید با چهار فصل ادامه پیدا کرده است. در فصل اول تعریف مطلق و مقید و در فصل دوم، اقسام
اسم جنس و
ماهیت و در فصل سوم،
مقدمات حکمت و در فصل، چهارم احکام هر یک از مطلق و مقید بررسی شده است.
۱. مقدمه و متن کتاب.
۲. کفایة الاصول، آخوند خراسانی.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
