منافقان در غزوه احد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
منافقان از
شرکت‌کنندگان
در غزوه احد بودند.
در این مقاله
آیات مرتبط با
منافقان و
غزوه احد معرفی و بررسی می‌شوند.
حضور افراد ناپاك و
منافق ميان مسلمانان،
در جريان جنگ
احد:
«ما كانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ ...؛
»
بر اساس ارتباط اين آيه با آيات قبل است كه به نبرد
احد ارتباط دارد.
تلاش منافقان در غزوه احد، براى
مرتد كردن مؤمنان:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا الَّذِينَ كَفَرُوا يَرُدُّوكُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد اگر از كساني كه كافر شده اند اطاعت كنيد شما را به عقب باز مي‌گردانند و سرانجام زيانكار خواهيد شد.»
علی علیه‌السلام فرمود: اين آيه درباره اين سخن
منافقان نازل‌شده است كه پس از شكست
در جنگ
احد گفتند: به برادران خود و
کافران رجوع كنيد و داخل
در دين آنان شويد.
افشاگری خداوند درباره عملكردهاى كفرآميز
منافقان،
در جنگ
احد:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمانِ يَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ ما لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يَكْتُمُونَ؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) آنها
در آن هنگام، به كفر نزديكتر بودند تا به ايمان؛ به زبان خود چيزي مي‌گويند كه
در دل هايشان نيست! و خداوند از آنچه كتمان مي‌كنند،آگاهتر است.»
بهانه‌جویی‌های
منافقان در غزوه احد عبارتند از:
بهانه‌جویی منافقان، مبنى بر
خودکشی بودن جهاد
در ميدان
احد:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ ...؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) آنها
در آن هنگام، به كفر نزديكتر بودند تا به ايمان؛ به زبان خود چيزي مي‌گويند كه
در دل هايشان نيست! و خداوند از آنچه كتمان مي‌كنند،آگاهتر است.»
برخی برآنند که مقصود
منافقان از جمله «لو نعلم...» این بوده که بیرون رفتن
مسلمانان به سوی
احد، پیکار و قتال نیست؛ بلکه خود را به
مهلکه انداختن است؛ چرا که نیروهای شما
در برابر نیروی دشمن، هیچ است.
بهانه جويى
منافقان، مبنى بر عدم آشنايى با
مهارتهای جنگى براى
شركت در پيكار
احد:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ ...؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) آنها
در آن هنگام، به كفر نزديكتر بودند تا به ايمان؛ به زبان خود چيزي مي‌گويند كه
در دل هايشان نيست! و خداوند از آنچه كتمان مي‌كنند،آگاهتر است.»
بنابر اين احتمال كه مقصود از جمله «لو نعلم ...» اين باشد كه اگر مهارتهاى جنگ را مى‌دانستيم،
شركت مى‌كرديم، ولى ما با فنون جنگ و
مبارزه آشنايى نداريم
تبليغات
منافقان در غزوه احد عبارتند از:
اعتراض و
انتقاد منافقان، از
شركت مسلمانان،
در پيكار
احد:
«الَّذِينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ؛
(
منافقان) آنها هستند كه به برادران خود گفتند -
در حاليكه از حمايت آنها دست كشيده بودند - اگر آنها از ما پيروي مي‌كردند كشته نمي‌شدند، بگو (مگر شما مي‌توانيد مرگ افراد را پيش بيني كنيد) پس مرگ را از خودتان دور سازيد اگر راست مي‌گوئيد.»
تبلیغات منافقان بر ضدّ
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و مؤمنان
غزوه احد:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمانِ يَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ ما لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يَكْتُمُونَ الَّذِينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) آنها
در آن هنگام، به كفر نزديكتر بودند تا به ايمان؛ به زبان خود چيزي مي‌گويند كه
در دل هايشان نيست! و خداوند از آنچه كتمان مي‌كنند،آگاهتر است. (
منافقان) آنها هستند كه به برادران خود گفتند -
در حاليكه از حمايت آنها دست كشيده بودند - اگر آنها از ما پيروي مي‌كردند كشته نمي‌شدند، بگو (مگر شما مي‌توانيد مرگ افراد را پيش بيني كنيد) پس مرگ را از خودتان دور سازيد اگر راست مي‌گوئيد.»
منافقان در غزوه احد شرکت نکردند.
ملامت منافقان به سبب كناره‌گيرى آنان از جنگ
احُد و يارى
نكردن برادران خويش:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ ... الَّذِينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا ...؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) آنها
در آن هنگام، به كفر نزديكتر بودند تا به ايمان؛ به زبان خود چيزي مي‌گويند كه
در دل هايشان نيست! و خداوند از آنچه كتمان مي‌كنند،آگاهتر است. (
منافقان) آنها هستند كه به برادران خود گفتند -
در حاليكه از حمايت آنها دست كشيده بودند - اگر آنها از ما پيروي مي‌كردند كشته نمي‌شدند، بگو (مگر شما مي‌توانيد مرگ افراد را پيش بيني كنيد) پس مرگ را از خودتان دور سازيد اگر راست مي‌گوئيد.»
ذکر کلمه «و قعدوا» برای این است که آنان را به شدت مورد
سرزنش قرار داده باشد.
نزديك شدن
منافقان به
کفر در اثر
شركت نكردن در پيكار
احُد:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ ...؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) ....»
شركت نكردن منافقان در پيكار
احد باعث افشاى چهره
نفاق آلود آنان:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ ...؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) ....»
حاضر نشدن
منافقان در جنگ
احد سبب گرفتارى آنان به
عذاب دوزخ:
«أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ؛
آيا كسي كه از
رضایت خدا پيروي
كرده، همانند كسي است كه به سوي
خشم و غضب خدا بازگشته؟! و جايگاه او جهنم، و پايان كار او بسيار بد است.»
در شان نزول آیه نقل شده که
عبدالله بن ابی و حدود سیصد نفر
منافق از بین راه یا از
احد، به
مدینه بازگشتند
و نیز
شیخ طوسی می‌گوید: آیه درباره منافقانی نازل شد که
در جنگ
احد شرکت نکردند.
حاضر نشدن
منافقان در جنگ
احد حتى با انگيزه
دفاع از حريم خود:
«لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتالًا لَاتَّبَعْناكُمْ ...؛
و نيز براي اين بود كه كساني كه راه
نفاق پيش گرفتند شناخته شوند آنها كه به ايشان گفته شد: بيائيد و
در راه خدا نبرد كنيد يا (لااقل) از حريم خود دفاع نمائيد گفتند اگر ما ميدانستيم جنگي واقع خواهد داد، از شما پيروي مي‌كرديم (اما مي‌دانيم جنگي نمي‌شود) ....»
تحليل نادرست
منافقان، مبنى بر مرده پنداشتن
شهیدان احُد:
«الَّذِينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ؛
(
منافقان) آنها هستند كه به برادران خود گفتند -
در حاليكه از حمايت آنها دست كشيده بودند - اگر آنها از ما پيروي مي‌كردند كشته نمي‌شدند، بگو (مگر شما مي‌توانيد مرگ افراد را پيش بيني كنيد) پس مرگ را از خودتان دور سازيد اگر راست مي‌گوئيد. (اي پيامبر) هرگز گمان مبر آنها كه
در راه خدا كشته شده اند مردگانند، بلكه آنها زنده اند و نزد پروردگارشان روزي داده مي‌شوند.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۶۸، برگرفته از مقاله «منافقان در غزوه احد». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۲۱۰، برگرفته از مقاله «منافقان در غزوه احد».
