مناظره درباره ذریه پیامبر اسلام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

امام کاظم (علیه‌السّلام) در گفتگویی با هارون‌الرشید درباره اهل‌بیت که ذریه رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) خوانده می‌شوند، به مناظره پرداخت. امام نخستین دلیل ذریه بودن اهل بیت را، روا نبودن تزویج پیامبر با دختران اهل‌بیت دانست. و سپس به جریان مباهله، بر پسر رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) بودن اهل بیت، استدلال نمود.

---

هارون‌الرشید (پنجمین خلیفه عباسی) در گفتگویی، با امام کاظم (علیه‌السّلام) سخن را چنین ادامه داد و به آن حضرت خطاب کرده و گفت:
شما در بین عام و خاص، روا دانسته‌اید تا شما را به رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت دهند و می‌گویید ما پسر پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هستیم، با این‌که پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) پسری نداشت، تا نسل او از ناحیه پسر ادامه یابد، و می‌دانید که ادامه نسل از ناحیه پسر است نه دختر و شما اولاد دختر او هستید، پس پسر پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) نیستید؟
امام کاظم: اگر پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هم اکنون حاضر شود و از دختر تو خواستگاری کند، آیا جواب مثبت به او می‌دهی؟
هارون: عجبا! چرا جواب مثبت ندهم، بلکه بر این وصلت بر عرب و عجم افتخار می‌کنم.
امام کاظم: ولی پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) از دختر من خواستگاری نمی‌کند و برای من روا نیست که دخترم را همسر او گردانم.
هارون: چرا؟
امام کاظم: زیرا، پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) باعث تولّد من شده است (و من نوه او هستم) ولی باعث تولّد تو نشده است.
هارون: احسن‌ ای موسی! اکنون سؤال من این است که چرا شما می‌گوئید: «من از ذریّه پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هستم؟ با این‌که پیامبر نسلی نداشت، زیرا نسل از ناحیه پسر است نه دختر، و پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) پسر نداشت، شما از نسل دختر پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) حضرت زهرا (علیهاالسّلام) هستید، نسل حضرت زهرا (علیها السّلام) نسل پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) نخواهد بود.
امام کاظم: آیا در امانم، و اجازه می‌دهی جواب دهم؟
هارون: آری، جواب بده.
امام کاظم: خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ مِنْ ذُرِّیَتهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ اَیّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی‌هاروُنَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی المُحْسِنِینَ وَ زَکَرِیّا وَ یَحْیی و وَعِیسی وَ اِلْیاسَ کُلّ مِنَ الصّالِحینَ؛ و و از دودمان ابراهیم (علیه‌السّلام)، داود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسی و‌ هارون هستند، این چنین نیکوکاران را پاداش می‌دهیم و هم‌چنین زکریّا و یحیی و عیسی و الیاس، هر کدام از صالحان بودند.»
اکنون از شما می‌پرسم: پدر عیسی چه کسی بود؟
هارون: عیسی (علیه‌السّلام ) پدر نداشت.
امام کاظم: بنابراین خداوند در آیه مذکور، عیسی (علیه‌السّلام) را به ذریّه پیامبران از طریق مادرش مریم ملحق نموده است، هم‌چنین ما از طریق مادرمان فاطمه (علیها السّلام) به ذریّه پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) پیوسته‌ایم.

---

آن‌گاه فرمود: آیا بر دلیلم بیفزایم؟
هارون گفت: بیفزا.
امام کاظم: خداوند (در مورد ماجرای مباهله) می‌فرماید: «فَمَنْ حاجّکَ فِیهِ مِنْ بَعدِ ماجائَکَ مِنَ الْعِلمْ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ اَبْنائَنا وَ اَبْنائکُمْ وَ نِسائَنا وَ نِسائکُم وَ اَنْفُسنَا وَ اَنْفُسَکُم ثُمَّ نَبْتَهِل فَنَجْعَلْ لَعْنَه الله عَلی الْکاذِبینَ؛ هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسید (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آن‌ها بگو: بیائید ما فرزندان خود را دعوت می‌کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خود را دعوت می‌کنیم، شما نیز زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت می‌کنیم شما نیز از نفوس خود، آن‌گاه مباهله می‌کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار می‌دهیم.»
آن‌گاه فرمود: هیچ‌کس ادّعا ننموده که پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هنگام مباهله (یعنی نفرین کردن برای هلاکت آن کس که راه باطل را می‌پیماید.) با گروه نصاری، کسانی را برای مباهله آورده باشد، جز علی (علیه‌السّلام) و فاطمه و حسن و حسین (علیهم‌السّلام) را، بنابراین از این ماجرا استفاده می‌شود که منظور از «اَنْفُسَنا» (از نفوس خود) علی (علیه‌السّلام) است، و منظور از «اَبْنائَنا» (پسران ما)، حسن و حسین (علیهما‌السّلام) می‌باشند، که خداوند آن‌ها را پسران رسول خدا خوانده است.
هارون دلیل روشن امام کاظم (علیه‌السّلام ) را پذیرفت و گفت: احسن بر تو‌ ای موسی!.

---