من الآداب الطبیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«من الآداب الطبیة»، نگاشته‌ای است به
زبان عربی که پیرامون آداب
پزشکی به قلم آیت‌الله
سید محمد حسینی شیرازی نگاشته شده است. در این کتاب، مؤلف بر آن بوده تا آداب
پزشکی‌ای را که در
قرآن و
روایات اهل بیت علیه‌السّلام بدان‌ها اشاره شده، تدوین و تنظیم نماید.
این کتاب را می‌توان مقدمه و پیش درآمدی بر طب اسلامی دانست که آشنایی با مباحث آن برای هر کسی که در پی فراگیری
طب اسلامی و سیره بهداشتی قرآنی- روایی است، ضروری به نظر می‌رسد.
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و ۱۶ فصل است. قلم مؤلف در تحریر مباحث این کتاب- همانند شیوه نگارش او در بسیاری دیگر از آثارش- قلمی روان و خالی از پیچیدگی است.
این اثر، با مقدمه ناشر که پیرامون ارزش دانش
پزشکی و اهمیت کتاب است، آغاز می‌شود. در ادامه، متن مؤلف کتاب است که دربرگیرنده مقدمه‌ای است در باره اهمیت و گستره دانش
پزشکی و پیشگفتاری درباره چگونگی آفرینش
انسان ، سپس مباحث اصلی این کتاب در فصل‌های متعدد و مجزا به تحریر درآمده است.
فصول این کتاب، شامل این مباحث است:
حجامت ، حمام،
خضاب و
اکتحال ، بهداشت مو، عطرها، روغن مالی،
مسواک ، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، میوه‌ها و
سبزیجات ، بعضی از داروها و خواص آنها در درمان بیماری‌ها، کلیاتی در
پزشکی و درمان بیماری‌ها، آموزش‌های بهداشتی، بیماری و آداب آن، بعضی از احکام فقهی
پزشکی.
به نظر می‌رسد هر فصل، مقاله‌ای مجزا است و ارتباط منطقی‌ای بین فصول به چشم نمی‌خورد.
سعی مؤلف در این اثر بر این بوده که بر اساس
آیات قرآن و
روایات اهل بیت علیه‌السّلام سلوک و شیوه بهداشتی و
پزشکی اسلام را بر اساس
قاعده «پیش گیری بهتر است از علاج» ترسیم کند.
مؤلف با نگاهی فقیهانه، به مسائل بهداشتی نگریسته و سبک نگارش او هم متاثر از این نگاه، همانند کتاب‌های فقهی استدلالی است؛ یعنی ابتدا مبحث مورد نظر را همانند یک مسئله فقهی مطرح کرده، آن گاه بر اساس آیات و روایات به استدلال در باره هر مسئله می‌پردازد. همچنین او سعی می‌کند در پی ذکر بعضی از آیات و روایات، شرحی مختصر پیرامون آنها بیاورد.
البته از آنجا که این اثر برای استفاده عموم نگاشته شده، در آن استدلالات پیچیده و یا مناقشه‌های دلالی به چشم نمی‌خورد.
در
حقیقت این اثر را می‌توان ترسیم کننده نظام بهداشتی اسلام دانست؛ ازاین رو، تنها مباحثی از
پزشکی و بهداشت در آن به چشم می‌خورد که در آیات و روایات تصریح و یا اشاره‌ای به آنها شده است.
البته مؤلف خود با مباحث طب سنتی آشنا است و در
حوزه علمیه آنها را نزد اساتید فن آموخته است.
؛ بااین حال، او در نگارش این اثر- مگر در موارد انگشت شماری- به غیر از آنچه در
قرآن و روایات آمده، چیزی از کتب
پزشکی نقل نمی‌کند.
کتاب، توسط مؤسسه انتشاراتی دارالعلوم (بیروت)، در
سال ۱۴۲۳ ق و در ۴۶۷ صفحه، چاپ و منتشر شده است. در انتهای کتاب، فهرست موضوعات آن آمده است. پاورقی‌های این کتاب، بیشتر، به تخریج آیات و روایات و به ندرت، به توضیح واژگان مشکل اختصاص دارد.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
