ملاک باب اجتماع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسباب تحقق
اجتماع امر و نهی در شیء واحد را ملاک باب اجتماع گویند.
منظور از ملاک باب اجتماع، شرایطی است که تحقق آنها باعث انعقاد بحث اجتماع امر و نهی در شیء واحد و جدایی این باب از باب
تعارض و غیر آن می‌گردد.
این شرایط عبارت است از:
۱.
اتحاد آمر و ناهی؛ کسی که
امر می‌کند با کسی که
نهی می‌کند یک نفر و یا در
حکم یک نفر (مانند
معصومان علیهم‌السّلام که نور واحدند) باشد؛
۲. اتحاد مامور و منهی؛ امر و نهی متوجه شخص واحدی شود؛
۳.
اختلاف عنوان ماموربه و منهی عنه؛ برای مثال، امر به عنوان «
نماز» و نهی به عنوان «
غصب» تعلق گیرد؛
۴. اجتماع اتفاقی (مقابل دایمی) ماموربه و منهی عنه در یک مورد؛ مانند: خواندن نماز در خانه غصبی؛
۵. فعلیت داشتن (دارای ملاک بودن) امر و نهی در ماده اجتماع؛ یعنی همان گونه که
خطاب امر به نماز به تنهایی در
حق مکلف فعلیت دارد و دارای
مصلحت ملزمه است، هنگام تلاقی با خطاب نهی از غصب نیز دارای فعلیت و ملاک باشد، و همان گونه که خطاب نهی از غصب به تنهایی در حق مکلف فعلیت دارد و دارای
مفسده ملزمه است، هنگام
تلاقی با امر به نماز نیز دارای فعلیت و ملاک باشد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۹۴، برگرفته از مقاله «ملاک باب اجتماع».
